Audio, wideo i foto na przekroj.pl

Miał być prawnikiem, a został artystą. Największy przełom w życiu Kandinskiego dokonał się wtedy, gdy zrozumiał, że sztuka nie musi odwzorowywać przedmiotów, a mimo to pozostaje przesycona duchowością.

Bruno Bettelheim, psychoterapeuta dziecięcy, chciał leczyć baśniami, troską i dobrocią. W jego szpitalu psychiatrycznym nie było krat w oknach, mali pacjenci mieli zdrowieć w miłej atmosferze, spokojnie wracać do sił. Opowieść o dobrym doktorze brzmi jak bajka. I kto wie – być może nią była.

Wyobraźnia nie tylko jest podstawą myślenia o przyszłości, ale także bierze udział w przywoływaniu wspomnień. Innymi słowy, nikt nigdy nie może mieć całkowitej pewności, że to, co pamięta, zdarzyło się naprawdę. Potwierdzają to liczne badania, kryminalne śledztwa i jedna bezkompromisowa kognitywistka.

Czy umiemy twórczo odczytywać obrazy, czy też wolimy doszukiwać się w nich tego jedynego zamysłu artysty, o którym do znudzenia mówiono nam w szkole? Porzućmy pseudowyobraźnię na rzecz wyobraźni buntowniczej.

Nie pasowała do epoki, w której przyszło jej żyć. Wywoływała skandale obyczajowe i przegrywała duże sumy na wyścigach konnych. Widziała więcej niż współcześni jej wynalazcy, których wyprzedzała pomysłowością. Poznajcie Adę Lovelace, pierwszą programistkę w historii.

Kiedy umarł, zgromadzeni ludzie szybko się rozeszli. W pokoju zostali jedynie zawiadowca stacji kolejowej oraz osobisty lekarz wielkiego pisarza, Duszan Makowicki. To on zamknął powieki Tołstoja, obwiązał chustką podbródek. A do kolejarza powiedział: „Nie pomogły ani miłość, ani przyjaźń, ani oddanie”.

Cisza obrzędowa, cisza ochronna, cisza jako odzwierciedlenie Tamtego Świata. Relacja człowieka z ciszą ma długą i bogatą historię. Czy w hałasie współczesności można jeszcze do niej wrócić?

Nie tylko małpy, nie tylko ssaki, ale także ptaki, a nawet owady potrafią leczyć swoje choroby oraz im zapobiegać. Niemądry człowiek im w tym przeszkadza, mądry zaś je podpatruje.

Pod pewnymi względami na Kaszubach czas się zatrzymał. Wciąż możemy tu skorzystać z usług baby, która odczyni rzucony na nas urok. Albo obejrzeć taniec z obrazami świętych, a nawet poczuć obecność ducha…

Autor słynnego twierdzenia matematycznego Pitagoras uprawiał wróżbiarstwo, mędrzec Epimenides z Krety był wieszczem, a filozof Empedokles potrafił wskrzeszać zmarłych. Czy to oznacza, że starożytna Grecja miała swoich szamanów?

W zimnej wodzie nie wszystko się kurczy. Choć nie całkiem wiemy dlaczego (mamy tylko pewne podejrzenia), mieszkańcy polarnych mórz są często znacznie więksi od swoich umiarkowanych krewniaków.

Umieranie nie zawsze musi wyglądać podobnie – zwierzęta i rośliny rozgrywają to zupełnie inaczej, tak jak zupełnie inaczej żyją.

„Dlaczego trzymasz psa i koguta na uwięzi?” – spytał Antoni Czechow jednego ze swoich rozmówców podczas trzymiesięcznego pobytu na nieznanej wtedy powszechnie rosyjskiej wyspie. „U nas, na Sachalinie, wszystko na łańcuchu” – odparł gospodarz.

Jurodiwi – rosyjscy boży szaleńcy, którym wolno było obrażać nawet cara. „Święci nietypowi” nieznani innym religiom świata. Wywoływali dyskomfort u zwykłych obywateli, a siebie narażali na skrajne temperatury i ból oraz skazywali na życie poza społecznościami.

Syberyjska duchowość, nielegalna w ZSRR i odradzająca się od czasu jego upadku, wciąż jest niechętnie widziana przez rosyjską wierchuszkę. Sytuacji nie ułatwiają wewnętrzne spory: podczas gdy jednym szamanom duchy podpowiadają, by iść z duchem czasów, to drugim – żeby iść na Moskwę.

Może widzieliście w Internecie zdjęcie przedstawiające parę zaprzyjaźnionych pingwinów małych, które wieczorami spotykają się, by płetwa w płetwę podziwiać światła Melbourne odbijające się w morzu? Muszę przyznać, że w pierwszej chwili zareagowałem na tę fotografię sceptycznie. Ale czy słusznie? Czy tylko ludzie zdolni są do zachwytu?

W jakim świecie chcecie żyć? – pyta Mariana Mazzucato, ekonomistka rewolucjonistka. Przypomina rządzącym, że to oni decydują, a nie wielki biznes. I uparcie twierdzi, że od zysków zawsze były i zawsze będą ważniejsze poczucie misji, odwaga i wyobraźnia.

W 1915 r. Einstein przewidział istnienie fal grawitacyjnych. Sto lat później naukowcom udało się je w końcu zaobserwować. Czym są i dlaczego to odkrycie jest takie ważne, wyjaśnia Piotr Stankiewicz.

Jogi nauczyła się sama z książek i jako pierwsza w Polsce ją propagowała. Gdy napisała „Hatha jogę dla wszystkich”, pozycje lotosu i psa z głową w dół wkroczyły do bloków z wielkiej płyty. Poznajcie Malinę Michalską.

Arne Næss, norweski filozof, stworzył pojęcie głębokiej ekologii. Już pół wieku temu pisał, że antropocentryzm musi odejść. Zaproponował lepiej urządzony świat, w którym wszystkie formy życia mają równe prawa. Jak na to wpadł?

Grzyby o psychoaktywnej mocy to bardzo mała część królestwa Fungi, ale ich „symbiotyczna” relacja z człowiekiem stawia je w centrum dyskusji na temat pochodzenia i przyszłości naszego gatunku oraz planety.

Co będzie, kiedy naukę połączymy ze sztuką? Dzieła zyskają nowy wymiar, a liczby ukażą swój wdzięk. Nurt art & science cieszy się dziś coraz większą popularnością.

Kiedy wieki temu uznaliśmy, że umysł, język i kultura przynależą tylko nam, zamknęliśmy się na pozaludzkie doświadczenie i wiedzę. A gdyby wreszcie zerwać z dawnym, kartezjańskim podziałem świata: my i cała reszta? O pozaludzkich sposobach komunikacji pisze Julia Fiedorczuk

Razem z innymi bukami tworzy buczynę, która nierzadko strzeże lasu przed lawinami i uderzeniami wiatru. Szkoda, że nie przed Lasami Państwowymi.

Wiara w to, że na zło i agresję trzeba odpowiadać dobrem, nie bierze się z naiwności, lecz z doświadczenia. Wywiad z turecką pisarką Ece Tumelkuran – nie tylko o potrzebie zmiany sposobu uprawiania polityki – przeprowadziła

Na spotkania z przedstawicielami globalnego imperium przychodził w sandałach, okryty pasem ręcznie tkanej bawełny. Mówił, że Indie mają dość ziemi, by nakarmić i ubrać swoich obywateli. Nie ufał masowej produkcji i globalizacji. Wierzył w samodzielność małych wspólnot, w ekonomię pozbawioną chciwości i przemocy. Co dziś radziłby nam Mahatma Gandhi?

Antykapitalizm ma długą tradycję i różne oblicza. Praca na roli także. Łączy je John Seymour – „ojciec samowystarczalności”.

Dojrzałość jest wędrówką. Przypomina podróż duchową, którą odbył bohater „Boskiej komedii” Dantego. O tym, jak niełatwa to droga, mówi

Nawet tragiczne wydarzenia możemy spróbować obrócić na naszą korzyść. Ona wie o tym wyjątkowo dużo – jej rodzice odbudowali swój świat po doświadczeniach wojny i Holokaustu. Sylwetkę Esther Perel przedstawia Agnieszka Drotkiewicz

Co zwierzęta dostają od rodziców? Jedne pożywienie, drugie umiejętności i wiedzę, jeszcze inne wsparcie emocjonalne – jak szympansy, których dorosłe samce w ciężkich chwilach szukają pociechy w ramionach mamy. Pisze Mikołaj Golachowski.

Może nie mieć ścian, a wibrować życiem. Albo odwrotnie – solidnymi murami chronić letarg. O tym, jak mieszkają najubożsi z ubogich i jak to jest nie mieć swojego miejsca na Ziemi, pisze Paulina Wilk.

Matczyzna to emocjonalna i cielesna przestrzeń, która pojawia się w życiu o wiele wcześniej niż ojczyzna. Nasze skojarzenia smakowe są nierozerwalnie związane właśnie z nią. Pisze Renata Lis.

Kąpiele wietrzne i słoneczne, spacerowanie boso, dieta wegetariańska, hartowanie zimną wodą… Apolinary Tarnawski, który w XIX w. założył prywatne sanatorium w Kosowie, wiedział, co zrobić, by Polacy byli zdrowsi i bardziej dziarscy. Pisze Ewa Pawlik.

Połóż się i spokojnie oddychaj, a reszta zrobi się sama. Krótka sesja na macie najeżonej kolcami sprawi, że poczujesz się lepiej. Namawia Sylwia Niemczyk.

Ziemia, woda, ogień, powietrze i przestrzeń. Tych pięć żywiołów natury jest według tybetańskiej kultury istotą wszystkiego. Procesy, które między nimi zachodzą, tworzą wszechświat – i nasze życie.

Czy grzyby mogą naprawiać ekosystemy, ratować pszczoły i „zjadać” toksyczne odpady? Świetnie radziły sobie na naszej planecie podczas kolejnych katastrof, niestraszne im nawet promieniowanie radioaktywne. O ich supermocy pisze Łukasz Nowacki.

Na terenie skweru Strehla w Warszawie rośnie „Przekrojowy” buk. Tak! Zasadziliśmy go w 2019 r., a podczas festiwalu Laba 2021 czytaliśmy pod nim teksty z naszego kwartalnika.

W świecie sztuki może się zdarzyć wszystko i jednocześnie nic zdarzyć się nie musi. Holografia to technika nieco przez artystów zapomniana. A szkoda. Pisze Stach Szabłowski.

Wszystko już było. Internet, a nawet media społecznościowe. O komputerze na 2800 lamp i politykach, którzy mieszają się do technologii, pisze Andrzej Kula.