Audio, wideo i foto na przekroj.pl

Od dawna podejrzewaliśmy, że niektóre żółwie, ryby, drzewa czy morskie bezkręgowce się nie starzeją, ale zakładaliśmy, że są to raczej wyjątki od reguły. Dziś wiemy, że wiecznie młode gatunki są równie powszechne jak te, które ulegają upływowi czasu.

Słowiański folklor był pełen znachorek, zielarek, szeptuch i czarownic. Kobiet obdarzonych wiedzą, która przekraczała ówczesne rozumienie świata. Istnieją do dziś – autorowi niniejszego tekstu było nawet dane poznać jedną z nich.

To działa, nawet jeśli nie jesteś w nastroju. Wymuszony śmiech może rozładować stres i wzmocnić odporność organizmu. I w końcu zmienić się w ten prawdziwy.

Sezonowo, lokalnie i prosto. Wystarczy, że zastosujemy się do tych trzech wytycznych, a nasz posiłek będzie pełnowartościowy i ekologiczny. Nie będzie też nam groziła pokarmowa nuda, bo każda pora roku, również zima, ma swoje przysmaki.

Surowa przypomina kalarepę, a ugotowana – pasternak. Choć zdrowa i smaczna, brukiew kojarzy się też z głodem, biedą i krzywdą.

Kopernik może nie była kobietą, ale w XVII w. w Świdnicy działała nie mniej zdolna astronomka. O Marii Cunitz słychać nawet w kosmosie – imię genialnej Ślązaczki nosi nawet jeden z kraterów na Wenus.

Obchodzenie świąt może dziś bardziej kojarzyć się z teatralnym spektaklem niż aktem, w którym coś wydarza się naprawdę. Mircea Eliade zaproponował jednak teorię pozwalającą zrozumieć zarówno sens religijnego rytuału, jak i pewną uniwersalną skłonność ludzkiego umysłu.

Jeśli chcesz komuś pomóc, najpierw dowiedz się o nim jak najwięcej. Nie stosuj złotych zasad, do każdego dobieraj rozwiązania szyte na jego miarę. I najważniejsze: nie wierz w oczywiste prawdy, cały czas sprawdzaj i pytaj – radzą Esther Duflo i Abhijit V. Banerjee, nobliści, badacze współczesnego ubóstwa.

Jonathan Sacks twierdził, że dobre życie składa się z miłości i pracy. Przekroczył ramy judaizmu, stając się przewodnikiem dla każdego.

Gdy wcześniaki są przytulane, szybciej rosną, zdrowieją i nabierają sił. Ale serdecznych objęć potrzebują wszyscy, bez względu na wiek.

Czułość, bezinteresowność, akceptacja to tylko niektóre z bezcennych elementów międzypokoleniowej wymiany darów. Jednym czas ofiarowuje przeszłość, drugim – przyszłość.

Lepiej nie ufać bezgranicznie swoim oczom. Łatwo dają się oszukać, choćby największej szachrajce wśród barw – bieli.

Dwaj przyjaciele porzucają bezpieczne nory i ruszają w podróż, podczas której spotkają różnych nauczycieli (całkiem jak w jednej z powieści Hermanna Hessego). Jakie prawdy poznają o sobie i świecie?

Pierwsze wyjaśnienie: z rywalizacji o terytorium i zasoby. Drugie: stoi za nimi nasza wrodzona skłonność do agresji. Trzecie: to wina patriarchatu. Czy którąkolwiek z tych teorii możemy uznać za w pełni przekonującą? Zastanawia się Tomasz Wiśniewski.

Majestatyczna i widowiskowa, a zarazem ulotna i prywatna. Obejmuje połać nieba, a przecież istnieje tylko w jednym punkcie. Tęcza – każdy z nas widzi ją inaczej.

Takiego wiatru jak w Antarktyce nie znajdziesz nigdzie indziej – może porwać wszystko, nawet wodę z oceanu! I chociaż zimny oraz ostry, jednocześnie umie zachwycić, rozśmieszyć, a także przypomnieć, że to nie my sprawujemy rządy na świecie, ale przyroda. O swoich przygodach na szerokich wodach pisze Mikołaj Golachowski.

Czczona nad Gangesem Kali jest i groźna, i dobroduszna – patronuje zarówno śmierci, jak i młodym matkom. Taki też, pełen sprzeczności, jest jej kult, który kwitnie w świecie zachodnim.

Cenił narodowe tradycje, ale było mu w nich za ciasno. Domowy katolicyzm łączył z naukami Wschodu. Poznajcie Wincentego Lutosławskiego, prekursora jogi w Polsce. Tekst Ewy Pawlik.

Kult przepracowania można zastąpić kulturą pracy, odpoczynku i kreatywności. Godziny, które spędzamy za biurkiem, możemy poświęcić rozwojowi i przyjemnościom. Wiemy to nie z bajek, lecz z prowadzonych na świecie badań nad skróceniem tygodnia pracy. Tekst Pauliny Wilk.

Nigdy do nich nie pojechał, ale śniły mu się i powracał do nich myślami. Mówił, że są święte. W wojennym piekle wystawił z dziećmi indyjski spektakl o chorym chłopcu, który z ufnością czeka na kres. Pisze Agnieszka Witkowska-Krych.

Skoro lęku się uczymy, możemy też ćwiczyć usuwanie go z pamięci. Naukowcy już próbują nowych metod, w tym odwrażliwiania oraz pigułek zacierających mentalne ślady urazów. Tekst Agnieszki Fiedorowicz.

W Londynie lisy stołują się w restauracjach, w strefie polarnej podjadają resztki niedźwiedziom. W przeciwieństwie do ludzi rozglądają się, zanim wyjdą na ulicę. Umieją się wspinać i pokonać tysiące kilometrów. Dzięki swemu sprytowi – czy raczej mądrości – to najbardziej rozprzestrzenione drapieżne ssaki na Ziemi. Pisze Mikołaj Golachowski.

Zachodnią kulturę zdominowały wzrok i słuch – zmysły dystansu i abstrakcji. Tymczasem to dotyk, zepchnięty do drugorzędnej roli, tworzy wspólnotę, bliskość i odpowiada na potrzebę odczuwania. Pisze Maciej Topolski. 

Ludzie zawsze kochali go za piękno, lecz przede wszystkim wierzyli w jego moc. Miał uzdrawiać chorych, a zmarłym zapewniać pomoc w zaświatach. Bursztyn, otoczony nimbem tajemnicy, wypełniał przestrzeń pomiędzy tym, co żywe, a nieożywionym. Pisze Tomasz Wichrowski.

Kochliwy filozof, buntownik, pacyfista… Kim był Bertrand Russell, jeden z największych europejskich umysłów?

Słowo „serendypia” oznacza „szczęśliwy traf”. Być może jest ono kluczem do zrozumienia tajemniczej siły kierującej ludzkim losem.

Ziemia ma nie jeden, ale aż trzy księżyce? Takiego odkrycia dokonał polski astronom Kazimierz Kordylewski. Jego postać przybliża Aleksandra Kozłowska.

Jaką rolę odgrywa współczesna nauka? Czy jest w niej jeszcze miejsce na nieposkromioną ciekawość i ekscytację towarzyszącą odkrywaniu nieznanego? Warto zastanowić się nad tym, czytając o humanistycznych korzeniach nauki i o historii pewnej kaczki.

Żeby mogło powstać życie, potrzeba odpowiednich warunków. Przepis na pierwotną zupę, z której wszyscy pochodzimy, przedstawia Tomasz Sitarz.

Niebieski – kolor oczu, nieba i oceanów. W sztuce pełni funkcję jednej z barw podstawowych, ale droga do odkrycia idealnego i w miarę przystępnego cenowo błękitnego barwnika nie była prosta.

Wiara w sens snów jest tak stara jak cywilizacja. Członkowie wszystkich kultur próbują uchwycić ukryty w nich przekaz, a w wielu miejscach na świecie ważnym rytuałem było i wciąż jest ich opowiadanie.

Jeśli nasze marzenia senne są częścią zbiorowego, ogólnospołecznego snu, to czy mogą mieć moc sprawczą i doprowadzić do pokoju na świecie?

O wierzeniach Słowian wciąż wiemy niewiele. Często są to sprzeczne informacje, dodatkowo zniekształcone przez chrześcijańskich kronikarzy. Czy mimo braku źródeł możemy odtworzyć założenia słowiańskiej religii?

Naturalnie Słońce kojarzy nam się z tropikami. Jednak nigdzie wpływ Słońca nie jest aż tak dramatyczny jak w rejonach najzimniejszych, czyli na biegunach oraz w krainach je otaczających.

Żeby podróżować, musiała przebrać się za chłopca. Jako pierwsza kobieta opłynęła kulę ziemską. Sylwetkę Jeanne Barret przedstawia Marta Kmerzanka.

Całodobowe świadome śnienie to praktyka wywodząca się z kultury Aborygenów wykorzystywana przez sławnego współczesnego psychoterapeutę Arnolda Mindella.

Trudno uchwycić, czym jest. Najprościej zdefiniować ją jako zdolność do zrobienia czegoś, pchnięcia w ruch. I obserwować różne jej manifestacje podczas, dajmy na to, letniej włóczęgi po Bieszczadach.

Odpowiedź brzmi: to zależy, czy jesteś fotonem, neutrinem, czy może jonem lub elektronem. Pisze Łukasz Kaniewski. 

Joga nidra to starożytna praktyka dobra na współczesne, wymagające czasy. Głęboko relaksuje ciało, pomaga na bezsenność i wzmacnia naszą odporność na stres.

Przez lata przemierzali prerie, pustynie i mokradła. Pierwsi zrozumieli, że klimat się zmienia i trzeba tym zmianom przeciwdziałać. Poznajcie Edith i Frederica Clementsów, wędrownych ekologów, którzy pomog­li odrodzić się jałowej ziemi i uratowali Amerykę od głodu.