O Janie Zamoyskim, który zaczynał swój marsz do władzy, dysponując zaledwie czterema wsiami odziedziczonymi po ojcu, a u kresu życia miał ich ponad 800, pisze
80 lat temu z Doliny Chochołowskiej miał wystartować największy na świecie balon stratosferyczny. Cel był ambitny: wznieść się wyżej niż ktokolwiek wcześniej. W tym czasie, gdy „Gwiazda Polski” miała bić rekordy, podpisano układ monachijski, rozpadała się Czechosłowacja, Niemcy wkroczyli w Sudety, odbyła się aneksja Zaolzia… Pisze
Pierwszą część nowego, comiesięcznego cyklu „Rocznica miesiąca”, poświęcamy wydarzeniom z dziesiątego listopada 1918 r.
Za równowartość klejnotów, którymi król obdarowywał Barbarę Radziwiłłównę, dałoby się wyżywić kilka większych miast w Rzeczypospolitej. O bogactwie i rozrzutności Zygmunta Augusta pisze w czwartkowym cyklu „Polonia dla bogaczy”
Ostatnia już cotygodniowa porcja pesymistycznych rocznic, a w niej m.in. o pierwszym prawdziwym popisie cheerleaderskim.
Najciekawszą postać z rodu Ostrogskich, która stała się ofiarą własnej urody i bogactwa, przedstawia
W tym tygodniu wspominamy strajk Islandek, strzelaninę, która stała się tematem wielu długich filmów i bitwę, która uczyniła Konstantyna Wielkiego cesarzem.
Dowiedziałam się, że w warszawskim zoo samice szympansów rządzą stadem. W naturze rzecz niespotykana. „Kobieca rewolucja” – pomyślałam. I zrobiło mi się ciepło na sercu.
Z Magdaleną Braum, prymatologiem i weterynarzem w rezerwacie Gombe w Tanzanii, rozmawia
Lewko pomagał zmieniać Polskę drewnianą w murowaną i dobrze na tym wychodził, choć zazdrośni rywale przypisywali mu konszachty z siłami nieczystymi - pisze w nowym czwartkowym cyklu „Polonia dla bogaczy”
O kosmitach, Wielkiej Stopie i Gigancie z Cardiff pisze
O Bolesławie Chrobrym i jego majątku pisze w nowym, czwartkowym cyklu „Polonia dla bogaczy”
Oktoberfest, gierkówka i boks! Czarnowidz życzy miłego tygodnia!
O sensacyjnych doniesieniach nowojorskiej gazety sprzed ponad 180 lat i zamęcie, jaki wywołały pisze
Ryngałła jest świetną historyczną bohaterką, ale tylko trzeciego planu. To przykład, jak niewdzięczny był w średniowieczu los kobiet – nawet dobrze urodzonych. O księżniczce, której imię oznaczało siłę i wytrwałość, pisze
O dniu, którego w Polsce nie było, i innych ciekawostkach z dalszej i bliższej przeszłości pisze w kolejny poniedziałek
O mitycznej Fontannie młodości i jej poszukiwaniach opowie, w ostatniej odsłonie cyklu „Gdzie jesteś, skarbie?”, jego autor
Tym razem koszmarny tydzień wyjątkowo zaczynamy we wtorek.
Przedostatnią część naszego wakacyjnego cyklu „Gdzie jesteś, skarbie?” przedstawia
O początkach kolonizacji Mauritiusa i konsekwencjach wypadku królowej Bony pisze „Przekrojowy” czarnowidz
O tym, jak Google wykorzystał sztuczną inteligencję do przekształcenia Tłumacza, najbardziej znanej i najczęściej używanej aplikacji – i jak uczenie maszynowe nieodwołalnie zrewolucjonizuje informatykę i zastosowania komputerów. Pisze
Według „Biblii” król Salomon sprowadzał z pomocą Fenicjan złoto i srebro, a także kość słoniową i egzotyczne zwierzęta z dalekich krain – zwanych Ofir i Tarszisz. Nie wiadomo, o jakie miejsca chodziło. Kolejną część czwartkowego cyklu „Gdzie jesteś, skarbie?” przedstawia
Właśnie dlatego, że sztuczna inteligencja ma taki przemożny wpływ, tak bardzo się rozprzestrzeniła i będzie zmieniać tak wiele dziedzin, dobrze byłoby mieć do dyspozycji jakieś ramy normatywne i etykę sztucznej inteligencji. Nie chodzi tylko o wyliczenie, co wolno, a czego nie wolno, bo to nie jest kwestia ograniczeń. Chodzi również o otwieranie nowych możliwości – mówi prof. Luciano Floridi, włoski filozof, wykładowca Oxford University. Rozmawia z nim kurator Festiwalu Przemiany w Centrum Nauki Kopernik
Minione tygodnie wspomina „Przekrojowy” czarnowidz
O zwojach z Qumran, które mogły zachwiać posadami świata, pisze w kolejnej części naszego czwartkowego cyklu „Gdzie jesteś, skarbie?”
Nasz specjalny wysłannik zbadał temat plastiku w Bałtyku. Wychodzi na to, że nie jest aż tak źle – ale nie jest też dobrze. Jednym słowem, musimy strzec Bałtyku przed nami samymi.
Kolejną dawkę ponurych newsów sprzed lat, a nawet wieków, serwuje
Kolejną część czwartkowego cyklu „Gdzie jesteś, skarbie?”, tym razem o micie dotyczącym tajemniczego skarbu templariuszy i klątwie rzuconej na prześladowców zakonników, przedstawia
O niespełna godzinnej wojnie z XIX wieku i decyzji papieża Urbana V z XIV wieku pisze w kolejny poniedziałek „Przekrojowy” czarnowidz
Szyfr może być prosty lub trudny – najważniejsze jednak, aby był prawdziwym szyfrem, a nie przypadkowym ciągiem znaków tylko udającym tajemniczy kod. Kolejną część naszego czwartkowego cyklu o skarbach świata prezentuje
Pierwszy nalot w historii i wynalezienie chipsów przypomina wraz z początkiem tygodnia „Przekrojowy” czarnowidz
Dziś kolejna część naszego wakacyjnego cyklu. Opowieści o morskich skarbach porzuconych przez piratów na odległych wyspach i o ich wytrwałych poszukiwaczach zebrał
Pierwszy festiwal w Woodstock, krwawą awanturę o topolę i inspirujące zaćmienie Słońca wspomina czarnowidz
O pochodzeniu nazwy krainy, która opływa w bogactwa i o ożywieniu legendy o Eldorado w ostatnich latach pisze w kolejnej części naszego czwartkowego, wakacyjnego cyklu „Gdzie jesteś, skarbie?”
Mało zabawny żart Ronalda Reagana i początek polowań na czarownice przypomina
Kalabryjska miejscowość Cosenza od XVI stulecia przyciągała awanturników, nierzadko dysponujących istnymi armiami kopaczy. Dlaczego? Wyjaśnia
O tym, kiedy w Polsce zniesiono kartki na mięso oraz kiedy w Norwegii otwarto słynną Drogę Trolli, pisze
Spośród zrabowanych przez hitlerowców dzieł sztuki do właścicieli nie wróciło jeszcze ponad 100 tys. cennych przedmiotów. Nic dziwnego, że powstały i wciąż powstają niestworzone historie dotyczące nieodnalezionych skarbów z czasów drugiej wojny światowej – pisze
Wdowa o imieniu Katarzyna w połowie XIX wieku została oskarżona przez mieszkańców Chałup na Helu o rzucenie uroku na pewnego rybaka. Czy to ona była ostatnią kobietą straconą w Europie za czary? Ostatnią część „Dziejów Czarodziejstwa” przedstawia
O pierwszym lodowym rożku i pierwszej kobiecie, która wyruszyła na kosmiczny spacer pisze
Zabawa polega na tym, żeby szukać Świętego Graala, a nie go odnaleźć. Drugą część nowego cyklu „Gdzie jesteś, skarbie?” przedstawia
Miłego tygodnia życzy
Pierwszą część nowego, wakacyjnego cyklu „Gdzie jesteś, skarbie?” o najbardziej poszukiwanych skarbach świata prezentuje
Czy egzekucja kilkunastu kobiet pod koniec XVIII wieku we wsi Doruchowie przyczyniła się do uchwalenia w Polsce prawa, które zabroniło stosowania tortur i karania śmiercią w sprawach o czary? Wyjaśnia
Kolejny poniedziałek...
Ale wkoło (nie) jest wesoło.
Niewielka murowana budowla z rusztem na suficie oraz drzwiami do wkładania drew i wyciągania popiołu – tak najprawdopodobniej wyglądał specjalny piec do palenia czarownic, który powstał w Księstwie Nyskim w XVII w.
Ile jeszcze?!
Alei się nie wycina, aleję się burzy. Kiedy drzewa już leżą zwalone, przypominają ruiny.
Kolejny tydzień...
Największy spektakl pirotechniczny XVIII-wiecznej Europy przypominamy z okazji kończącej się w Muzeum Sztuki Nowoczesnej wystawy pt. „Czym jest Oświecenie? 200 lat Gabinetu Rycin BUW”. Pisze
Czyli o ewolucyjnym i biologicznym sensie muzyki.
Nie sposób oprzeć się wrażeniu, że gdyby sprawy te dotyczyły kobiety, skończyłyby się w płomieniach. Mężczyznom wybaczano jednak więcej – dowodzi
Na samym dnie nie słychać pukania od spodu.
Nie narzekaj, nie narzekaj, nie narzekaj... Miłego tygodnia życzy
Pisząc o „polskich” czarownicach, nie można ograniczyć się tylko do wydarzeń z ziem Rzeczypospolitej w XVI–XVIII stuleciu. Warto pochylić się także nad wydarzeniami, które miały miejsce na terenach poza jej granicami, lecz dziś należącymi do państwa polskiego. Dobrym przykładem jest przypadek Sydonii von Borck ze Szczecina.
Czy naprawdę nie może być lepiej?
Posępnego tygodnia życzy czarnowidz
Do Rzeczypospolitej „polowania na czarownice” dotarły w XVI w. zza zachodniej granicy, z Cesarstwa. Na pierwszy ogień poddały się temu szaleństwu najbliższe polskie miasta mające sporo mieszczan pochodzenia niemieckiego lub po prostu intensywnie handlujące z Niemcami. Czyli Wielkopolska!
Kolejny wspaniały tydzień...
Krew to siła i życie. Co do jej roli w życiu – zarówno fizycznym, jak duchowym wszelkich istot żywych – nie mieli wątpliwości członkowie rozmaitych plemion ani wyznawcy wierzeń na wszystkich krańcach świata. O tym, jak rosła nasza wiedza na jej temat pisze
Z przekrojowego zagajnika donosi
A jednak… zawsze może być gorzej!
Zanim Europa stała się areną polowań na czarownice, na stos trafiał już kto inny: heretycy.
Może gorzej już nie będzie?
O zjawisku zoofarmakognozji, czyli o tym, jak zwierzęta zapobiegają chorobom i jak się z nich leczą (zupełnie same!), pisze
Będzie tylko gorzej.
Z okazji przypadającego 20. kwietnia światowego dnia marihuany publikujemy tekst przekonujący, że ta ciekawa roślina służyć może do wielu innych celów.
Mamy w Polsce miejsce będące pewnym odpowiednikiem amerykańskiego Salem z lat 1692–1693. Wydarzenia z okolic Nowego Wiśnicza opisuje
Kolejny tydzień czas zacząć...!
Każdy tydzień rodzi nowe paranoje...
Nie ma w Polsce czarnoksiężnika bardziej znanego od Twardowskiego. I nie ma seansu spirytystycznego sławniejszego od wywołania ducha Barbary Radziwiłłówny. To iście magiczna historia o tym, jak bardzo chcemy być oszukiwani.
Kolejny fatalny tydzień.
Zapraszamy do lektury tekstu prosto z przekrojowego archiwum (i przy okazji przypomnianego w wiosennym numerze) – razem ze słynnym podróżnikiem przemierzamy puszczę tropikalną na Madagaskarze.
Jutro będzie gorzej?
Lecą żurawie? Już nie! Coraz częściej zimę spędzają w domu . O tym, jak zwierzęta przebudzają się z zimowego snu pisze
Dziejów czarodziejstwa w Polsce część czwarta. Odszukał i opisał
Czy Was też cieszy ten nowy tydzień? Żeby nie zapomnieć, że zawsze może być przynajmniej źle, powspominajmy stare gorsze czasy.
Wyliczono ostatnio, że ludzkość zostawiła na Księżycu już 187 tys. kilogramów śmieci. Połowa z nich to szczątki maszyn bezzałogowych (radzieckich, amerykańskich, japońskich, chińskich i jednej indyjskiej), drugą zaś połowę porzucili astronauci sześciu misji Apollo.
Cała ta historia jest trochę zabawna, ale można też z niej wyciągnąć pewien budujący wniosek... Czyli o tym, jak dwóch naukowców wynalazło sposób na zniszczenie świata. Przeczytajcie! Poleca redaktor działu naukowego –
Julian Tuwim rzekł: „Pesymista to optymista z praktyką życiową”. A my praktykujemy ją co tydzień!
Zanim się przebudzimy, trzeba się wyspać. O zagadkowej zdolności hibernacji pisze
Na najsłynniejszej polskiej Łysej Górze, znanej też jako Święty Krzyż, według kronikarza Jana Długosza istniała kiedyś bożnica, w której Słowianie czcili swoje bóstwa. Pamięci o dawnych bogach przeciwdziałać miało założone w czasach piastowskich opactwo benedyktyńskie, na wszelki wypadek zaopatrzone w odpowiednie relikwie – trzeci odcinek o dziejach czarodziejstwa w Polsce.
Kiedyś to było źle, ale teraz jest gorzej.
Z dr Boguchwałą Tuszyńską, specjalistką od pisma i kultury Majów o kulturze i historii tego ludu rozmawia
Gdzie żyją niedźwiedzie polarne, a gdzie pingwiny? Różnice pomiędzy Arktyką a Antarktydą wyłuszczył i opisał
I znowu poniedziałek. Koszmarnego tygodnia życzy Czarnowidz –
Śmierć książąt z Mazowsza próbowano przypisać czarownicom i praktykom trucicielskim. Mogły jednak zawinić… hulanki!
Szklanka jest zawsze w połowie pusta.
Czy to, co przeżywamy w snach, faktycznie odsłania jakąś głęboką prawdę, którą na jawie za wszelką cenę próbujemy od siebie odsunąć? Czy ujawnia sieć naszych autentycznych pożądań, w którą jesteśmy sekretnie pochwyceni, choć wydaje się nam zarazem, że pragniemy rzeczy zwyczajnych i mało ekstrawaganckich?
Czyli o tym, że jeśli coś (złego) ma się wydarzyć, to się w końcu wydarzy.
Stos dla czarownicy pierwszy raz rozpalono w Polsce pod Poznaniem. A wszystko przez… piwo! Pisze
Nie śpieszcie się, i tak nie zdążycie. Spokojnego, powolnego tygodnia życzy czarnowidz
Gdy rzeczywistość przerasta wcześniejsze doświadczenie, trzeba podjąć inteligentny wysiłek, by je poszerzyć. Społeczności, które tego nie potrafią, są skazane na stagnację i upadek.
Podczas swojego drugiego pobytu w Ameryce Kościuszko spisał dokument, który mógł zmienić historię jego drugiej ojczyzny, a nawet – jak chcą zwolennicy historii alternatywnych – wyznaczyć trajektorię pozwalającą uniknąć wojny secesyjnej. Czy jego ostatni list do Jeffersona będzie kamieniem, który poruszy lawinę?
Smutna wiadomość na początek tygodnia: pierwszy hipster był Polakiem.
Naukowiec z MIT zaproponował nową, dającą do myślenia teorię, zgodnie z którą prawo rosnącej entropii powoduje, że materia nabiera typowych właściwości życiowych.
Możemy spać spokojnie. Od 1941 r. nieba nad nami strzeże sprawiedliwy superpilot o twardych pięściach i polsko-amerykańskich korzeniach. Pisze
Oto kolejne dziwne, niesłychane, a niekiedy niesamowite historie z dalszej i bliższej przeszłości.
Tak smutnego tygodnia w tym roku jeszcze nie było.
Przyroda pełna jest dziwaków. Niektórzy są przerażający, inni surrealni, ale wiele zwierząt po prostu nic na to nie poradzi i zawsze wywołuje nasz uśmiech. Ja tak mam z pingwinami – pisze
Kości zostały rzucone, rozpoczynamy kolejny tydzień.
Na Ozyrysa! Czyżby klątwa? No bo co jest takiego w piramidzie Cheopsa, że po 4,5 tys. lat każdy, kto weźmie się za jej badanie, nieuchronnie wda się w bezsensowny, wyzwalający niskie emocje spór, który najprawdopodobniej nigdy nie doczeka się rozstrzygnięcia?
Czy pierwowzorem pogromcy Drakuli był pastor z Węgorzewa?
Nieszczęśliwego Nowego Roku życzy
Czyli o katastrofie wielorybniczej w 1871 roku i o tym, co z niej wynikło.
Wilhelm Reich zaklinał deszcz, ścigał UFO, walczył z faszyzmem, leczył onanizmem i skończył kiepsko, jak większość proroków. Historia psychoterapii nie zna drugiej takiej postaci. Pisze
Nawet w Święta, tylko on potrafi przypomnieć smutne rocznice. A tym wesołym nadać smutny kontekst – czarnowidz
Wiadomo, kto przynosi prezenty dzieciom na Gwiazdkę. Ale skąd się wziął święty, który firmuje tę uroczą mistyfikację? To historia jak z Dana Browna.
Śniegu nie będzie!
Diabeł urodził się nad Wisłą w okolicznościach, które dużo mówią o Polakach i polskich demonach.
Witajcie w naszej (smutnej) bajce! Miłego tygodnia życzy czarnowidz
O tym, czego nasz autor nauczył się podczas szkockich warsztatów zbierania wodorostów.
Czy pesymizm można leczyć?
Za czasów Jagiellonów na królewskim dworze pojawił się duchowny pokryty rybią łuską. Kim był?
Piraci, pożary, strzelaniny i geniusze. Czarnowidz życzy miłego tygodnia!
Amerykańscy neurologowie marzą o rewolucji w psychiatrii. Na razie w badaniu kluczowej fazy rozwoju mózgu przed i po narodzinach człowieka pomagają laboratoryjne mini-mózgi. W najbardziej rozwiniętych udało się uzyskać młode komórki, podobne do komórek prawdziwych mózgów. Pisze
Myśląc o niektórych zwierzętach, czasem trudno oprzeć się wrażeniu, że kiedy Matka Natura je stwarzała, nie była do końca trzeźwa – tekstem o uroczym pająku otwieramy cykl poświęcony nietypowym zwierzętom.
Cechą wspólną cyklonów tropikalnych i śródziemnomorskich jest ciepły rdzeń, a więc ciepłe i wilgotne powietrze, na którego krawędzi formuje się ściana chmur – o cyklonach, i nie tylko pisze
Czy ktoś tu jeszcze lubi poniedziałki?
Raził się prądem i notował odczucia. Rzeki rozróżniał po ich smaku. Przyrodę badał z pasją, widząc w niej jedną potężną siłę. Wyrodny syn, naukowiec romantyk, któremu sławy zazdrościł Napoleon.
Kawał gliny ożywiony przez chełmskiego rabina narobił niezłego bigosu. Nie tylko w kulturze masowej.
Okropnego tygodnia życzy czarnowidz.
Hybrydy, niegdyś uważane za dziwactwo, mogły po cichu przyczynić się do ocalenia wielu zagrożonych gatunków. Fakt ten trzeba teraz pogodzić z polityką ochrony zwierząt – co będzie nie lada wyzwaniem dla nauki.
W samym środku powstańczej zawieruchy Tadeusz Kościuszko toczył jeszcze jedną wojnę: polsko-polską. Czy to ona doprowadziła do upadku powstania?
Pewne niczym śmierć i podatki. Nawet w Australii.
Co zrobić z zepsutymi, niezdatnymi już do użytku przedmiotami? Wynosimy je na strych albo do piwnicy. Ciekawe, że tę starą metodę stosują również tak poważne instytucje, jak NASA lub Europejska Agencja Kosmiczna, kiedy muszą się pozbyć niedziałających kosmicznych pojazdów.
Gdyby Juliusz Verne mniej myślał o pieniądzach, w XIX w. cały świat poznałby pierwszego polskiego superbohatera. Niestety, ów mściciel pozostał ukryty…
Tym, którzy cieszą się z nowego tygodnia, przypominamy, że każde zdarzenie ma swoje (negatywne) konsekwencje.
Podczas spotkania z duchem należało zaczekać aż to on pierwszy odezwie się, a potem nie odpowiadać, a już broń Boże wdawać się z nim w dyskusję. Trzeba było go tylko wysłuchać i zastosować się do jego ewentualnej prośby. Halloween jest więc w opozycji do dawnych wierzeń – mówi specjalizująca się w antropologii społeczności rybackich i postimigranckich dr hab. Anna Kwaśniewska. Rozmawia –
Polecam wszystkim optymistom!
W podręcznikach czytamy, że Księżyc powstał, gdy w młodą Ziemię uderzył obiekt wielkości Marsa. Nowe dane każą jednak zakwestionować tę teorię, więc uczeni muszą szukać innych wyjaśnień.
Syn żydowskiego kowala na zawsze zmienił popkulturę. W Polsce jednak mało kto o nim pamięta, choć wszyscy znają jego sceniczny pseudonim.
O niektórych historia pamięta, o innych zapomina. Czarnowidz za to pamięta o wszystkich i nie zawaha się przypomnieć!
Jeśli ktoś z czytelników zawita jesienią do któregoś ze śródziemnomorskich krajów, niech koniecznie przyjrzy się tamtejszym twardolistnym zaroślom, na które botanicy mówią makia...
Bywał środkiem płatniczym, talizmanem, przeznaczano go na opał. Traktowany jest przede wszystkim jako symbol sukcesu, finezji i trwałości. Towarzyszył gladiatorom, uwodził Nerona, majsterkował z nim Zygmunt III Waza, kwidzyńscy chłopi obdarowali nim Stalina, a gdańszczanie – Güntera Grassa. Dzięki naturalnym właściwościom pomagał ocieplać relacje między państwami. Krótką historię bursztynu pisze
Przedstawiamy dziś Czytelnikom dwa listy: jeden adresowany do NASA, drugi – przez NASA wysłany. Dzieli je 40 lat i 20 mld kilometrów. Właściwie trudno połączyć je w jedną opowieść. My jednak spróbujemy...
Czyli o tym, komu najbardziej zaszkodziło Święto Dziekczynienia, przypomina czarnowidz
O tym, dlaczego niektóre monumenty nie wzbudzają naszego szacunku i jak zła architektura wpływa na nasze samopoczucie i efektywność, pisze
Polski pilot musiał najpierw zaatakować niemieckie miasto, a potem… zmierzyć się z Obcymi. O poruczniku Romanie Sobińskim pisze
Jak co tydzień, ważne i mniej ważne smutne rocznice przypomina czarnowidz
Obecnie jedyny Wszechświat, którego istnienia możemy być pewni to zamknięty Wszechświat o zerowej energii całkowitej. Jest skończony, lecz nie ograniczony. Jeżeli poruszamy się po powierzchni kuli, nigdy nie dotrzemy do żadnej granicy. To samo dotyczyć może Wszechświata. Patrząc dostatecznie daleko w jakimś kierunku ujrzysz tył własnej głowy.
O doktorach Kościoła i autorach hitów wszech czasów przypomina czarnowidz
Mazowiecka księżniczka odcisnęła piętno na dziejach Habsburgów. A niektórzy badacze twierdzą, że nie tylko na dziejach, lecz i na twarzach…
O trudnych relacjach ze świekrą i ze sponsorami oraz opierwszym samochodzie przypomina czarnowidz
Zmiany klimatyczne otworzyły na arktycznych wodach szlak, o pokonaniu którego marynarze śnili od stuleci – o legendarnym Przejściu Północno-Zachodnim pisze
Całe stosy wałków i świerkowych dłużyc. Leżą poukładane równo, starannie. Tak, jak lubią ludzie.
Kania, naukowo czubajka kania, to grzyb wyjątkowo smaczny, ale też owiany ponurą legendą – jest niemalże polską rybą fugu.
O przełomach w ginekologii, masońskich fartuszkach i hobbitach przypomina przekrojowy czarnowidz
Jej żywioł stanowił lód. Dzięki niemu pani generałowa zdobyła przepis na wieczną urodę, za który współczesne Polki oddałyby każde pieniądze. Opowieścią o Aleksandrze Zajączkowej otwieramy cykl poświęcony postaciom z kart polskiej historii, których zdolności były ponoć nadprzyrodzone – do lektury zaprasza
O pierwszym (i ostatnim) cesarzu Stanów Zjednoczonych, skutecznych strajkach, plotkach i czołgach, czyli jak zwykle, z filiżanką kawy w połowie pustą, zaczynamy nowy tydzień.
Aby w pełni zrozumieć kwantowy świat, będziemy prawdopodobnie potrzebowali nowego rodzaju matematyki.
W tym tygodniu wspominamy ciekawe podatki, umarłych nawiedzających żywych, daleką Australię i jej góry, pewnego (całkiem znanego) fałszerza.
Kolejne lato i kolejna tragedia spowodowana przez groźne zjawiska pogodowe. Czy czegoś można nas nauczyć nawałnica, która w sierpniu wyrządziła tak tragiczne szkody na północy Polski? Zacznijmy od komunikatów ostrzegawczych, które nie ostrzegają skutecznie. Pisze –
O pokerze: piłkarskim, nuklearnym, kreacjonistycznym, radzieckim… Bo życie to gra!
W imieniu dzięcioła zielonego, dudka, muchołówki szarej i sowy uszatej. Latolistka cytrynka, trzmiela gajowego i karlika malutkiego... Zawiadamia
Czy zaczniemy mówić: „zagrożony jak wilk”? Zmienia się nasze podejście do natury, rozumiemy, że należy ją chronić. Jednak język długofalowo projektuje zmiany i nie znosi odgórnych regulacji. Choćby takiej: ponieważ to nie fair wobec zwierząt, od dziś nie używamy krzywdzących je zwrotów. Od razu 30 takich powstanie. Jako wyraz oporu. Wywiad z dr Małgorzatą Klinkosz przeprowadziła
O wierności, Wiecznym Mieście i innych smutnych sprawach.
Wciąż nie potrafimy ostatecznie rozstrzygnąć, dlaczego rośliny wykształciły ciernie – ludzkie błędy poznawcze zaciemniają problem
W Hiszpanii nawet połowa kraju miała temperatury powyżej 44⁰C. We Włoszech płoną lasy, Bałkany notują rekordowe temperatury. W Polsce za ryzykowną uznaje się temperaturę powyżej 30⁰C. Na skutki nie trzeba było długo czekać. Po katastrofalnych upałach mieliśmy kilka dni temu do czynienia z katastrofalnymi opadami – pisze Michał Brennek
Cotygodniowa porcja pesymistycznych rocznic.
O naszej (przyziemnej) kosmicznej obsesji.
O początkach, które giną w mrokach dziejów, i o – nie zawsze ostatecznych – końcach.
O gołąbkach (tych jadalnych) i o zawijaniu potraw w rozmaite liście.
O tych symbolach, o których chcielibyśmy zapomnieć, o zwycięstwach, które ostatecznie na niewiele się zdają, i o sojuszach nie dość wykorzystanych – przypomina poniedziałkowy czarnowidz.
Nieszczęsny odrzucony syn czy żądny zemsty kastrat? Poznajcie historię Bezpryma – księcia, który próbował być pustelnikiem w Italii, ale powrócił i postawił Polskę w ogniu. Cena, jaką trzeba było zapłacić za jego rozczarowania życiowe i ambicje, była słona – pisze
O biednym królu Włoch Humbercie (nie mylić z Humbertem Humbertem), o problemach ze wszystkim, co ściśle tajne i o pierwszym na świecie żelaznym moście. A wszystko to oczami czarnowidza.
Jeśli potwierdzi się hipoteza, że bakterie żyjące w jelitach przyczyniają się do bezinteresownych zachowań gospodarza, znajdziemy być może rozwiązanie zagadki sięgającej czasów Darwina
Kiedy bartnik zatka dłużycę, do wnętrza barci pozostanie tylko jedna droga – przez maleńkie oko. Żadna ślepietnia nie może się równać z tak przygotowanym schronieniem. Sztukę bartniczą w imieniu redakcji "Przekroju" zgłębia redaktor działu naukowego,
Nietypowi sprzymierzeńcy, niespodziewani władcy, i… figle figlarzy. Rozpoczynamy tydzień garścią niezbyt wesołych wspomnień.
Czyli książka o tym, jak zbudować prywatny statek kosmiczny.
Kiedyś zew przygody i sny o bogactwie kazały śmiałkom szukać skarbów zatopionych fregat i galeonów. Dzisiaj częściej niż romantycy i marzyciele zajmują się tym wyspecjalizowane konsorcja biznesowe, a nawet międzynarodowe korporacje, których akcje notowane są na nowojorskiej giełdzie. O poszukiwaniu skarbów kiedyś i dziś pisze
O tym, że część twórców "Mazurka Dąbrowskiego" pozostaje anonimowa i o tym, jak szczęście pechowo uśmiechnęło się do Władysława Reymonta.
Co ostatnio osiągnęliśmy? To pytanie męczy nas w każde urodziny, albo gdy powieść jakiegoś dwudziestoparoletniego autora wywołuje literacką burzę lub kolejny trzydziestoletni przedsiębiorca z branży technologicznej zostaje miliarderem. Galenson także przez lata się nad tym zastanawiał. Aż dokonał ciekawego odkrycia...
„W nauce nie ma nic na wiarę, dlatego przede wszystkim bądźmy sceptyczni wobec artykułów, które nie zawierają odsyłaczy” – pisze January Weiner w tekście Łosoś w maszynie, który ukazał się w wiosennym numerze „Przekroju”. Na prośbę autora w tym miejscu podajemy bibliografię do tego artykułu (która nie zmieściła się w papierowym wydaniu).
W tym tygodniu przypada 21. rocznica wydania singla "Wannabe" przez brytyjski zespół popowy Spice Girls. A Wy, drodzy czytelnicy, o czym chcielibyście zapomnieć?
Co to właściwie jest katastrofa naturalna? W Polsce pojęcie to doczekało się nawet definicji na poziomie ustawowym. Kiedy powstaje ten tekst, rozmieszczenie ośrodków barycznych i silne działanie prądu strumieniowego powodują, że nad obszar Hiszpanii napływa niezwykle gorące i suche powietrze. Temperatura już osiągnęła 45°C... Podobne przyczyny złożyły się na trwający prawie pół roku pożar Parku Narodowego Yellowstone. Rozpoczynamy cykl artykułów o największych katastrofach naturalnych i klęskach żywiołowych.
Dziś dane tworzą nas bardziej, niż my tworzymy dane. Od profilów w mediach społecznościowych, kont bankowych, danych demograficznych, statystyk, danych medycznych i zawodowych: Big Data coraz częściej decyduje o tym. jaką dostaniemy pracę, czy otrzymamy kredyt mieszkaniowy i jakie usłyszymy hasła w kolejnej kampanii wyborczej.
Czy można powstrzymać potop? Kogo wysłać na orbitę? I jak to się wszystko skończy?
Od dawna ludzi fascynowały rośliny niemające kwiatów. Stąd przypisywanie ogromnych mocy paprociom – i oczekiwanie, że ich kwiat zakwita gdzieś na krótko, może o północy w noc świętojańską, w specjalnych, tajemniczych okolicznościach.
Niewielkie różnice w oszacowywaniu wartości pewnego parametru wywołały dyskusję na temat tego, co tak naprawdę wiemy o kosmosie.
O śmiałych eksperymentach, zdawkowych notatkach i początkach działań humanitarnych przypomina
Jest taki jeden przylądek na świecie, w którym kombinacja warunków przyrodniczych pochłonęła setki statków i istnień ludzkich – to nazywany „Mount Everestem żeglarzy” Przylądek Horn. I od niego zaczniemy cykl opowieści o morskich szlakach handlowych, które ukształtowały dzisiejszy świat. Pisze
Czosnek niedźwiedzi to jedno z najlepiej wypromowanych wiosennych dzikich warzyw.
O podróżach – niespodziewanych i nieinspirujących, szalonych władcach i pierwszych powieściach grozy przypomina
Próba odniesienia dziewiętnastowiecznych praw termodynamiki do fizyki kwantowej rodzi nowe ujęcie relacji między energią, entropią a informacją.
Co prawda nie zaczynamy od trzęsienia ziemi (na Jamajce), ale napięcie i tak nieustannie rośnie. O sprawach może błahych, lecz tragicznych w krótko- i długofalowych skutkach, jak co tydzień przypomina
Komórkowe śmietniki pracują na dwa etaty – współodpowiadają też za kontrolowanie maszynerii genów.
Nic nie jest takim, jakim się wydaje – czyli cotygodniowa porcja pozornie odległych wydarzeń historycznych, które wciąż odpowiadają za kształt świata.
Kiedy wojowniczy władcy i srodzy kapłani rządzili Egiptem i Mezopotamią, w dolinie Indusu kwitło największe i najludniejsze wówczas państwo świata. Jego mieszkańcy nie znali wojen, głodu ani niewolnictwa. Nie budowali świątyń i pałaców. Kochali za to kąpiele oraz gry planszowe. O cywilizacji w dolinie Indusu pisze
Dzięki zasięgowi tzw. nauki obywatelskiej i dużej liczbie potwierdzonych amatorskich obserwacji, istnieniem STEVE, słabo widocznego zjawiska podobnego do zorzy, udało się zainteresować NASA i ESA. Nie pierwszy raz amatorzy odkrywają dla świata nauki coś nowego. Ich listę otwierają taki nazwiska jak Faraday, Mendel i Edison. Współpraca świata nienaukowego z naukowym często przynosi spektakularne efekty – pisze
Czy emocje są przeciwieństwem rozumu? Czy możliwe jest społeczeństwo złożone z istot pozbawionych emocji? Jak emocje wpływają na procesy poznawcze? Czy zwierzęta odczuwają emocje tak samo, jak ludzie? To niektóre z pytań, jakie padną podczas wykładów i dyskusji organizowanych w ramach tegorocznej edycji Copernicus Festival w Krakowie.
Czyja zdrada przyczyniła się do upadku Tenochtitlan? Kto był ostatnim królem Polski? Te i inne straszne rocznice przypomina
Dlaczego czerwone kwiaty nie kwitną wiosną? Odpowiada
Dziś dzień Świętej Zofii, ostatniej z czwórki tak zwanych Zimnych Ogrodników (św. Pankracy -12 maja, św. Serwacy - 13 maja, św. Bonifacy - 14 maja, i św. Zofia 15 maja), choć zanosi się na to, iż tym razem "Zośka" będzie ciepła i słoneczna. O zimnej wiośnie pisze
O związkach Rewolucji francuskiej ze zmianami politycznymi w państwie polskim, niespodziewanych konwersjach i źródłach geniuszu Witkacego, czyli o tym, jak miało być dobrze, a wyszło... No właśnie, jak?
Przygotowania do sauny czas zacząć! Późna wiosna jest na to najlepszą porą.
Nowy tydzień, nowe-stare okropieństwa.
Chyba każdy, kto kiedykolwiek piekł ciasto lub przyrządzał deser, miał z nim do czynienia – cukier o intensywnym zapachu wanilii. Jeśli ktoś ma jeszcze w kuchni opakowanie, niech się mu przyjrzy i przeliteruje nazwę, może ona okazać się zaskakująca. Otóż produkt ten nazywa się nie „cukier waniliowy” a „waniLINowy”, a już wielokrotnie miałem okazję przekonać się, że ludzie latami nie zwracali na tę delikatną różnicę uwagi. Mogłaby to być zresztą znakomita ilustracja tezy, że ludzie często widzą i zapamiętują nie w istocie to, na co patrzą, lecz to, czego się domyślali lub spodziewali.
Jak komputerowe algorytmy mogą nam pomóc w podejmowaniu codziennych decyzji.
Wesołym krokiem wkraczamy w nowy miesiąc!
– o tym, co to znaczy i jak tego uniknąć pisze embriolog, genetyk i biolog komórki
Czyli o tym, co wiemy o wulkanach i czy grozi nam kolejna epoka lodowcowa.
Egzekucje, ucieczki, bójki, bitwy, szpitale i stosy. Czyli, jak zwykle, optymistycznie wspominamy stare straszne czasy.
Wiosna, jak wiadomo, przyjdzie pieszo. Ale mało kto wie, że jej nadejście zwiastować będzie cień pierzastego węża i cztery dodatkowe ściany piramidy Cheopsa – o piramidach egipskich i zwiastunach wiosny pisze
8 procent gwiazd we Wszechświecie to tzw. czerwone karły.
Jeśli tylko przewertować przykurzone karty historii, niewiele mamy powodów do bycia optymistami.
Psycholodzy twierdzą, że śpiewanie małym dzieciom daje im psychiczną siłę na całe życie i wzmacnia ich więź emocjonalną z rodzicami. Blado jednak wypadamy przy zeberkach, które śpiewając do swoich jajeczek, instruują przyszłe pisklaki, czy mają być duże, czy małe i jak szybko powinny rosnąć.
Władze Brazylii znów wydają pozwolenia na eksploatację – czy też dewastację – lasów deszczowych Amazonii.
Warto pamiętać o błędach i wirtuozach... Czyli kolejna porcja czarnych wspomnień
Z okazji Światowego Dnia Mokradeł przypominamy wywiad o roli tychże w organizmie naszej planety. Z biologiem dr hab. Wiktorem Kotowskim rozmawiał
W tym tygodniu: Edward Stachura, wieże WTC, Liverpool, Petrarca i Żyrardów. Nieprawdopodobne? A jednak się zdarzyło!
Pradawne stworzenia, które pierwsze wyszły z wody na ląd, mogły dążyć do przewagi informacyjnej, jaką dawało widzenie w powietrzu.
Cotygodniowa porcja czarnych wspomnień.
Pochylamy się nad historią sondy kosmicznej New Horizons i jej misji na Plutona.
Zaskakujące zbiegi okoliczności czy działanie siły wyższej? Co tydzień opublikujemy kalendarium, w którym przypomnimy o faktach smutnych i nieco weselszych.
Powstanie największej pustyni świata to sprawka człowieka, głosi nowa teoria.
Zimówkę można hodować w ogrodzie. Wystarczy przenieść kawałek kłody z jej grzybnią znad rzeki i obok ułożyć stosik pniaków wierzby.
Fizyk Jeff Steinhauer wytwarza w swoim laboratorium czarne dziury. Spokojnie, nie są prawdziwe, tylko akustyczne.
Biologia przeplata się z historią, językoznawstwo z chemią. Taką literaturę tworzy tylko
Dzięki ociepleniu klimatu coraz łatwiej hodować u nas rośliny zimozielone.
W przedwojennych Niemczech, w hipisowskim Los Angeles i na współczesnej warszawskiej Ochocie tropimy naukowców, w umysłach których fizyka splata się z filozofią Wschodu.
Pierwsza planeta układu słonecznego staje się coraz mniejsza. Wiemy to dzięki obserwacjom sondy Messenger.
Czy doczekamy się w końcu wakacji, kiedy będziemy choćby w pewnym przybliżeniu wiedzieć, w jakim terminie należy zaplanować urlop, by nad Bałtykiem trafić na ładną pogodę?
Czyli o botanicznych sekretach dyni, powodach wyjątkowej popularności tego słynnego warzywa i tajemniczych okolicznościach związanych z ocaleniem jej od niemal całkowitego wyginięcia.
Uczenie się jest podstawową czynnością, jakiej od samego urodzenia doświadcza każda istota ludzka. Co jednak kryje się za biologicznym sensem nauki, na czym polega akrobatyka umysłu i czy gry komputerowe naprawdę poprawiają koncentrację?
Coraz częściej mówi się o ekonomicznych konsekwencjach zmian klimatycznych, ale przecież to nie wszystko. Radykalne zmiany środowiska, w którym żyjemy, muszą mieć także konsekwencje emocjonalne i duchowe. Pogoda zawsze bywała zmienna, jednak pewne rzeczy uważaliśmy za wieczne.
Jak daleko podróżują zwierzęta? Jakie destynacje wybierają, gdy podejmują wędrówkę? Które ustanawiają rekordy odległości na lądzie, a które na morzu? Dlaczego podróżują te, a nie inne gatunki?
Nasz opis rzeczywistości bazuje na aparacie wykształconym w ciągu wieków życia i doświadczania świata w ludzkim ciele – z ludzkim mózgiem i ludzkim językiem. Patrząc na świat, w jakimś stopniu obserwujemy zawsze samych siebie. Ale czy świat obserwuje nas? Jak widzą nas zwierzęta, jak doświadczają rośliny?
Czyli o tym, co neurobiologia może powiedzieć nam o naszej przyszłości.
Czyli o zaletach kompanii z biologicznej perspektywy.
Znany psycholog Alexander Todorov o znaczeniu pierwszych wrażeń i o tym, dlaczego nasz mózg interpretuje tak wiele z ludzkich twarzy – publikację „Face Value: The Irresistible Influence of First Impressions” recenzuje
Anthony J. Michael przeprowadza analizę dziejów naszej cywilizacji przez pryzmat zmian klimatycznych. Książkę „Climate Change and the Health of Nations” recenzuje
Czyli o tym, jaką rolę w ewolucji człowieka odgrywa kultura. Książkę “Darwin’s Unfinished Symphony. How Culture Made the Human Mind” recenzuje
Czy to, co widzimy i określamy jako rzeczywistość naprawdę istnieje? A może – jak argumentuje Dr Beau Lotto, autor „Deviate. The Science of Seeing Differently" – rzeczywistość tak naprawdę wynika z naszej indywidualnej percepcji, która z tzw. realnym światem ma niewiele wspólnego?
Przyjaznych nałogów, jak choćby czytanie, mamy niezbyt wiele. Przeważają te niekorzystne lub wręcz niszczące zdrowie. Jak z nimi walczyć?
Jak większość ludzi znam cebulę z widzenia – i z jedzenia. Przyrządzanie bigosu zawsze zaczynam od podsmażenia cebuli na złoty kolor... Czyli dziś zapraszamy do lektury felietonu kulinarno-naukowego!
"Welcome to the Universe: An Astrophysical Tour" to wspaniała lekcja z udziałem największych współczesnych astrofizyków – recenzuje
Reklamy mówiące o trafianiu substancji czynnej prosto w miejsce bólu poza tym, że upraszczają sprawę, niosą pewne niebezpieczeństwo. Sugerują, że lek działa tylko tam – i nigdzie indziej.
![[Nauka w szkołach]](/public/upload/pages/thumb/57127b733cb3e.jpg)
