To i owo – 3/2021
Rozmaitości

To i owo – 3/2021

Ewa Pawlik, Łukasz Kaniewski
Czyta się 2 minuty

Z małopolskiej miejscowości Baczków pochodzi maratończyk bosy Paweł Mej. Pan Mej biega boso od ponad 12 lat, od 8 trzyma w dłoniach flagę Polski. W ciągu całej swojej kariery przebiegł boso ponad 11 200 km i wziął udział w 93 maratonach.

*

Rycerza trzymającego flagę nazywano w średniowiecznej Polsce chorążym. Później był to urząd ziemski. Żonę chorążego tytułowano chorążyna, syna – chorążyc, córkę – chorążanka, wnuka zaś – chorążowic.

*

Informacja

Z ostatniej chwili! To pierwsza z Twoich pięciu treści dostępnych bezpłatnie w tym miesiącu. Słuchaj i czytaj bez ograniczeń – zapraszamy do prenumeraty cyfrowej!

Subskrybuj

„Zdarza się, że chorąży wieje w inną stronę niż sztandar” – zauważył Stanisław Jerzy Lec.

*

Stanisław to jedno z trzech najpopularniejszych imion męskich w średniowiecznej Polsce. Pozostałe dwa to Więcesław i Sędziwój.

*

Jedno z trzech najpopularniejszych w średniowiecznej Polsce imion nosił drugi prezydent Rzeczypospolitej Polskiej – Stanisław Wojciechowski herbu Nałęcz. W kręgu socjalistów znany był pod pseudonimem „Wacław”. Po przewrocie majowym pan Wojciechowski porzucił politykę i poświęcił się pracy naukowej.

*

Wojciechowski był jednym z założycieli Towarzystwa Kooperatystów, które powstało w 1906 r., a później znane było jako Społem. Na historycznym logotypie organizacji trzech ludzi pchało kulę ziemską. Nazwę Społem (początkowo dla gazety wydawanej przez towarzystwo) wymyślił Stefan Żeromski.

*

W latach istnienia czasopisma „Społem” w Warszawie ukazywał się też periodyk „Księga Uciechy i Pożytku”. Było to jedno z pierwszych pism poświęconych sportowi, wychodziło nieregularnie, ale nakład utrzymywał się na poziomie 4 tys. sztuk. Pismo reklamowało się hasłem: „Sport for ever, zdrowa dusza w zdrowym ciele!”.

*

Wydawca „Księgi Uciechy i Pożytku”, Bolesław Londyński, napisał również poradnik Jak posiąść energię?, w którym radził cierpiącym na niestrawność: „Włóż wieczorem sześć do ośmiu suszonych śliwek do filiżanki z wodą, rano na czczo wypij wodę i spożyj śliwki. […] Wypal z rana jedno cygaro przy kawie lub herbacie”.

*

Wyrażenie „na czczo” pochodzi od słówka „czczy”, czyli „o pustym wnętrzu” (np. „czczy statek” – bez ładunku). Dostrzec tu można praindoeuropejski pierwiastek tus-sk o znaczeniu: próżny, pusty w środku.

*

Skromność jest prawem artystów, próżność ich obowiązkiem – tak uważał austriacki pisarz i satyryk Karl Kraus, który zredagował i wydał 922 zeszyty pisma „Die Fackel”, walczącego ze stereotypowym językiem prasy, a poświęconego w założeniu sprawom politycznym i społecznym, w praktyce zaś samemu Krausowi i jego biografii. „Die Fackel” to po polsku pochodnia.

*

W roku 922 w wyniku buntu możnowładców obalony został zachodniofrankijski król Karol III Prostak, syn Ludwika II Jąkały.

*

Za najważniejszych twórców polskiego renesansu uważa się Jana Kochanowskiego i Mikołaja Reja. Pierwszy znany jest jako subtelny humanista. Drugi – słynny nieuk, opój i żarłok-rozpustnik – uchodził za prostaka. Opinię tę zawdzięczał w równej mierze swoim politycznym przeciwnikom i własnym towarzyskim osiągnięciom.

Czytaj również:

Dzieci wieloryba
Marzenia o lepszym świecie

Dzieci wieloryba

Agnieszka Burton

Wielka Zatoka Australijska to dom Pierwszego Narodu, czyli Aborygenów z klanu Mirning. Czują się oni odpowiedzialni za żyjące tam stworzenia, bo wierzą, że są z nimi spokrewnieni.

Ciało ludzkie jest powiązane z układem planet i znaków zodiaku na niebie – tak rozumowali starożytni Chaldejczycy i astrolodzy ze szkoły grecko-egipskiej. To mikrokosmos. Przebiegają przez nie naczynia krwionośne, tak jak przez ciało ziemi biegną życiodajne kanały. Nasz oddech przypomina powietrze, a ciepłota ludzkiego ciała jest niczym „zamknięte ciepło” ziemi – jak powszechnie uważano w średniowiecznej Europie. Ziemia stanowi powiększone ciało ludzkie – twierdzili z kolei w XVIII w. uczeni z The Royal Society w Londynie.

Czytaj dalej