Przekrój roku 2018
Wiedza i niewiedza

Przekrój roku 2018

Czyta się 7 minut

Zima

6 stycznia

Zima zaskoczyła Algierczyków: na Saharze, w rejonie miasta Aïn Séfra, spadł śnieg.

9 stycznia

Rekonstrukcja rządu. Początkowo byliśmy dumni z płynnej angielszczyzny premiera – zanim na lutowej konferencji w Monachium nie zaczął mówić o „żydowskich sprawcach Holokaustu”.

5 lutego

Minęło 10 316 dni od upadku muru berlińskiego – od 5 lutego mur nie stoi już dłużej, niż stał.

6 lutego

Seria niezwykłych zdarzeń w światku motoryzacji. 6 lutego kalifornijski miliarder Elon Musk wysłał w kosmos samochód Tesla. Miesiąc wcześniej anonimowy 21-latek wjechał autem marki Volvo do zalewu opodal Krasnegostawu.

Informacja

Z ostatniej chwili! To trzecia z Twoich pięciu treści dostępnych bezpłatnie w tym miesiącu. Słuchaj i czytaj bez ograniczeń – zapraszamy do prenumeraty cyfrowej!

Subskrybuj

14 lutego

Kolejna masakra w USA – w szkole na Florydzie. 17 ofiar, w większości dzieci. Czy to nie czas, żeby Amerykanie zrezygnowali z symbolu swojej wolności, czyli powszechnego dostępu do broni palnej?

***

Kolejna fala smogu w Polsce. Co roku zanieczyszczenie powietrza zabija u nas prawie 50 tys. osób. Czy to nie czas, żebyśmy zrezygnowali z symbolu naszej wolności, czyli palenia w piecach, czym tylko chcemy?

17 marca

Wyszło na jaw, że firma Cambridge Analytica wykorzystywała dane 50 mln użytkowników Facebooka, by wpływać na wyniki wyborów. (Choć Noam Chomsky w rozmowie z „Przekrojem” powiedział, że to błahostka).

Wiosna

kwiecień, maj

Okupacja sejmu przez niepełnosprawne dzieci i ich opiekunów. Rządzący nie chcieli spełnić ich postulatów, tłumacząc się pustym skarbcem, my jednak podejrzewamy, że chodzi o puste serce.

4 marca–30 kwietnia

Były brytyjski, a wcześniej rosyjski agent Siergiej Skripal i jego córka zostali otruci radzieckim środkiem bojowym nowiczok. W odpowiedzi Wielka Brytania wydaliła 23 rosyjskich dyplomatów. W reakcji na to Moskwa nakazała wyjazd takiej samej liczbie dyplomatów brytyjskich. W akcie solidarności kilkudziesięciu pracowników placówek rosyjskich wydalają m.in. USA i kraje UE (w tym Polska). Rosja odpowiada analogicznym krokiem i nazywa zachowanie Zachodu „chamstwem”.

8 maja

USA wycofały się z porozumienia nuklearnego z Iranem (Noam Chomsky przewidział to w rozmowie z „Przekrojem”).

9 maja

Skandal w Akademii Szwedzkiej przyznającej Literacką Nagrodę Nobla. Jean-Claude Arnault, mąż członkini akademii Katariny Frostenson, oskarżony został przez kilkanaście kobiet o molestowanie seksualne i o zarabianie na wyciekach wyników obrad (dzięki zakładom bukmacherskim). Samej Katarinie Frostenson zarzucono konflikt interesów. Skutek: literackiej Nagrody w tym roku nie przyznano.

15 maja

Drzewa zasiedlone przez korniki nie będą już usuwane z Puszczy Białowieskiej – ogłosił minister środowiska Henryk Kowalczyk.

19 maja

Paweł Pawlikowski nagrodzony na festiwalu w Cannes za reżyserię filmu Zimna wojna. W „Przekroju” reżyser opowiedział o tym Agacie Trzebuchowskiej, czyli Idzie ze swojego poprzedniego, oscarowego filmu.

22 maja

Olga Tokarczuk laureatką Międzynarodowej Nagrody Bookera. (Nawet Noam Chomsky w rozmowie z „Przekrojem” tego nie przewidział).

Lato

21 czerwca

Premier Nowej Zelandii, Jacinda Ardern, urodziła córeczkę. Ardern jest pierwszą urzędującą szefową rządu, która urodziła dziecko w trakcie sprawowania urzędu – od czasów premier Pakistanu Benazir Bhutto w 1990 r.

23 czerwca

Nadszedł czas, by Szwedzi poszerzyli polskie słownictwo, które obejmuje jedynie wyraz „piwo”, o nowe słowo: „dziękuję” – napisał szwedzki dziennik „Ekspressen”, podsumowując pomoc polskich strażaków w gaszeniu pożarów w Szwecji.

24 czerwca

Kobiety w Arabii Saudyjskiej znów mogą prowadzić samochody. Jednak aktywiści, którzy domagali się zniesienia zakazu, nie zostali wypuszczeni z więzień.

***

Spośród trzynastu najstarszych afrykańskich baobabów dziewięć uschło w ciągu ostatnich 12 lat. Naukowcy podejrzewają, że przyczyną śmierci wielkich drzew są zmiany klimatyczne.

1 lipca

„Żyjemy w czasach nadmiernej wrażliwości w ochronie zwierząt, tak delikatnie powiem” – oświadczył na spotkaniu z wyborcami w Mławie minister środowiska Henryk Kowalczyk. Delikatnie wspomnimy, że żyjemy w czasach masowego wymierania gatunków, które sami spowodowaliśmy. O warunkach przemysłowej hodowli zwierząt delikatnie nie nadmienimy.

9 lipca

Koniec trwającej od 20 lat zimnej wojny między Etiopią a Erytreą. Krytycy uważają, że układ z Etiopią to tylko wybieg, dzięki któremu erytrejski dyktator Isajas Afewerki ociepla swój wizerunek. Mimo wszystko krewni po obu stronach granicy mogą w końcu do siebie telefonować.

15 lipca

Podczas finału mistrzostw świata w piłce nożnej mężczyzn aktywistki z Pussy Riot (wraz z jednym aktywistą) wdarły się na boisko, by zaprotestować przeciwko łamaniu praw człowieka w Rosji.

***

Wyjątkowo udany był w tym roku bałtycki festiwal sinic. Mikroorganizmy przez dwa tygodnie taplały się w ciepłej wodzie, wspominały swój ostatni wielki zlot (w 2006 r.), po czym uprzejmie ustąpiły miejsca spragnionym ochłody przedstawicielom gatunku homo sapiens.

27 lipca

Najdłuższe od 100 lat zaćmienie Księżyca – trwało 103 minuty. Z Marsem jako bohaterem drugiego planu.

10 sierpnia

Premier Nowej Zelandii (ta, która w czerwcu powiła dziecko) zapowiedziała, że od przyszłego roku kraj wprowadza całkowity zakaz używania torebek foliowych – na wniosek obywateli bombardujących rząd petycjami. Jesienią Unia Europejska zapowiedziała podobny zakaz.

***

Niezwykła moda wśród pomników, które poprzebierały się w koszulki z napisem „konstytucja”. Kto stał za tym trendem? Niektóre tropy prowadziły do Misia Uszatka, inne wskazywały, że prowodyrem był smok wawelski. Niełatwe zadanie dla prokuratora – karamba!

Jesień

wrzesień

Skandale pedofilskie w Kościele katolickim. „Cokolwiek uczyniliście jednemu z tych braci moich najmniejszych, mnieście uczynili” – poucza Chrystus w Ewangelii. Jednak uczynili to przede wszystkim dzieciom – i chyba właśnie tej zwykłej, ludzkiej perspektywy im zabrakło.

5 września

Najstarsze znane ślady produkcji sera, sprzed 7200 lat, odkryto w Dalmacji. Nie wiemy, jak ów praser smakował, ale możliwe, że nieźle komponowałby się z winem sprzed 8000 lat, którego pozostałości rok temu archeolodzy odkryli w Gruzji.

9 października

Na rosyjskiej stacji antarktycznej inżynier Siergiej Sawicki dźgnął nożem innego polarnika, Olega Biełoguzowa, w okolicę serca (na szczęście ofiara przeżyła). Niedługo potem pojawiła się pogłoska, jakoby Biełoguzow notorycznie zdradzał Sawickiemu zakończenia kryminałów – i to był motyw zbrodni. Jest to jednak tylko niepotwierdzona plotka. Zagadka zbrodni na stacji Bellingshausen wciąż pozostaje nierozwiązana.

21 października/4 listopada

Zarówno Prawo i Sprawiedliwość, jak i koalicja PO–Nowoczesna ogłosiły swoje zwycięstwo w wyborach samorządowych. A podobno Polacy to malkontenci.

28 października

Brazylia. We wrześniu ogień niszczy bezcenne zbiory Muzeum Narodowego w Rio de Janeiro. Kandydat na prezydenta, populista Jair Bolsonaro, reaguje na to ze stoickim spokojem: „Przecież już się zapaliło. I co mam niby zrobić?”. W październiku Bolsonaro wygrywa wybory. Zapowiada m.in. likwidację brazylijskiego Ministerstwa Kultury.

5 listopada

Jak ludzkość się postara, to i naprawić coś potrafi. Wedle raportu ONZ dziura ozonowa systematycznie się zmniejsza i około 2030 r. (nad Arktyką) i 2060 r. (nad Antarktyką) zostanie zupełnie zacerowana.

8 listopada

Psycholodzy ostrzegają, że nieustanne słuchanie przebojów bożonarodzeniowych może powodować spustoszenie w psychice. Szczególnie zagrożeni są pracownicy centrów handlowych. Osobom odpowiedzialnym za ścieżkę dźwiękową w tych świątyniach konsumpcji ­sugerujemy stosowanie relaksujących heavymetalowych przerywników między Last ChristmasWhite Christmas.

11 listopada

Mrożące krew w żyłach zwroty akcji podczas przygotowań do obchodów jubileuszu niepodległości zwieńczone wielkim finałem pod hasłem: „Race wśród smogu – 200% normy pyłów zawieszonych na stulecie Niepodległej”.

Czytaj również:

Gdy zwierzęta mogły mówić
i
zdjęcie: Pedro Lastra/Unsplash
Marzenia o lepszym świecie

Gdy zwierzęta mogły mówić

Andrzej Szyjewski

Wierzenia Khoisan, rdzennych mieszkańców Afryki Południowej, nie zmieniły się od tysiącleci. To opowieści o czasach, gdy czas nie istniał, wszystko było wszystkim, a na Ziemi wszelkie istoty żyły w harmonii.

Ludność San tworzy społeczności koczownicze, łowiecko-zbierackie, którym przewodzą starsi, doświadczeni mężczyźni (wyróżniający się łowcy), nie ma więc stałych wodzów ani trwale zespolonych gromad. Tereny łowieckie i źródła wody są włas­nością kolektywną i dawniej były bronione zbrojnie przed intruzami. Wydają się ogniwem pośrednim między najpierwotniejszymi a współczes­nymi mieszkańcami Afryki. Pierwotnie grupy te zamieszkiwały całą Afrykę od Sahary po Kalahari, ale przez grupy rolnicze i pasterskie zostały zepchnięte na południe. Obecnie zamieszkują słony step i tereny półpustynne południowej Afryki (w 1990 r. oceniano ich liczebność na 55 tys.). Wraz z Khoikhoi posługują się unikatowymi językami wykorzystującymi tzw. mlas­ki, czyli specyficzne dźwięki wydawane przez klaśnięcia językiem o podniebienie lub zęby. […] Potwierdzono, że ślady pobytu San w południowej Afryce datują się od co najmniej 2300 p.n.e. – niektórzy badacze cofają nawet do X tysiąclecia p.n.e., wskazując na odkrywane malowid­ła i ryty naskalne, pochodzące z ostatnich kilku tysięcy lat, których tematyka jest zgodna ze współczesnymi wierzeniami tej społeczności (np. przedstawienia ludzi antylop, tańca rytualnego w zgiętej pozycji i puszczania krwi z nosa). Kontynuacja tematów malarskich z głębokiej przeszłości pokazuje, że – podobnie jak u Aborygenów w Australii – mamy do czynienia z historią długiego trwania, wierzeniami, które pozostały w niezmienionej formie nawet od tysiącleci.

Czytaj dalej