Można na stulecie niepodległości kraju wybudować budynek, który przysłuży się całemu społeczeństwu oraz – co nie jest takie oczywiste – mieć w tym całkowite poparcie parlamentu i obywateli, nawet jeżeli jego koszt wyniesie 98 mln euro (431 mln zł). Tym budynkiem jest biblioteka, a narodem, który poparł taki pomysł, mogą być tylko Finowie.
Czemu? Finlandia była jednym z pierwszych państw w Europie, w którym uchwalono ustawę o bibliotekach określającą zadania i wytyczne dotyczące pracy bibliotek publicznych oraz gwarantującą powszechny i bezpłatny dostęp do książek. Pierwsze takie prawo zostało uchwalone w 1928 r. i od tego czasu było wielokrotnie uaktualniane, bo według jego założeń biblioteki muszą rozwijać się wraz ze zmieniającym się społeczeństwem.
Finowie są dziś jednym z narodów czytających najwięcej książek. Rocznie sprzedaje się ich ponad 20 mln. W przypadku pięciomilionowego państwa to średnio cztery książki na osobę. Jeden na sześciu Finów w wieku od 15 do 79 lat kupuje co najmniej 10 książek rocznie.
Ale sprzedaż to nie wszystko. W Finlandii jest ponad 300 bibliotek publicznych i pół tysiąca branżowych. Jakby tego było mało, Finowie dysponują również bibliotekami mobilnymi, które mieszczą się… w autobusach. Stanowią one prawie 10% ogółu wypożyczeń! Na tym nie koniec – Finlandia ma nawet łódź biblioteczną! Państwo fińskie dotrze do ciebie z książką, choćbyś żył wśród reniferów.
Nic dziwnego, że usługi biblioteczne w Finlandii są wyjątkowo popularne – około 40% obywateli to aktywni użytkownicy odwiedzający bibliotekę przynajmniej dwa razy w miesiącu, a książek w sumie wypożycza się rocznie ponad 60 mln (to jest średnio 12 książek na głowę!!!).
My, Polacy, na tle Finów wypadamy raczej blado. Według ostatnich badań przeprowadzonych w 2017 r.przez Bibliotekę Narodową tylko 38% naszych obywateli zadeklarowało, że przeczytało w ciągu ostatnich 12 miesięcy chociażby jedną książkę. Co gorsza, według badań z 2016 r. aż 46% naszych rodaków nie czyta rocznie tekstów dłuższych niż trzy strony…
Oodi (po polsku: Oda) albo Helsińska Biblioteka Centralna, zbudowana za pieniądze państwowe i miejskie, została otwarta w grudniu 2018 r. Konkurs na projekt wygrała w 2013 r. lokalna pracownia ALA Architects, sam budynek zaś był w planach rządowych od przynajmniej 20 lat (tak, istnieją jeszcze narody, które potrafią myśleć perspektywicznie).
Budynek biblioteki Finowie postanowili postawić w samym środku stolicy kraju naprzeciw parlamentu. Te dwie bryły różnią się od siebie diametralnie. Ogromny, przysadzisty i monumentalny gmach parlamentu kontrastuje z podłużną, nowoczesną i organiczną miejscami formą nowej biblioteki, której elewacja nad głównym wejściem zagina się tak, jakby chciała wszystkich obywateli zaprosić do środka. Finowie tym samym pokazują, że ich fundamenty demokratycznego państwa są wyjątkowo mocne, ale jego forma jest włączająca. Oodi ma być symbolem otwartości, edukacji, kultury i równości.
Budynek został podzielony na trzy piętra. Na parterze umieszczono jedną część biblioteki, sale konferencyjne i kino. Wyżej znajdują się sale multimedialne i produkcyjne oraz wyciszona przestrzeń do czytania i pracy. Z kolei trzecie piętro w całości zostało zagospodarowane przez bibliotekę, a także zapewniającą wytchnienie kawiarnię. W gmachu zlokalizowano również warsztat do naprawy rzeczy zużytych lub zniszczonych oraz sale warsztatowe z drukarkami 3D.
Dla Finów biblioteki są miejscem nie tylko lektury, ale też spotkań i społecznej interakcji. Dlatego w samym budynku, poza specjalnymi strefami, nie trzeba zachowywać ciszy. Co nie mniej istotne, nie oddzielono strefy z książkami dla dzieci od strefy z książkami dla dorosłych. W końcu dobrze jest nie oddzielać przyszłości kraju od jego teraźniejszości.
Czytaj również:
