Kondycja ludzka, wartości, przyszłość

Przez wiele stuleci zachodnia filozofia, od neoplatonizmu po neotomizm, opisywała hierarchię bytów, w której umiejscawiała człowieka pomiędzy bogiem a zwierzęciem. Wynikała z tego teoria wartości, zgodnie z którą to, co wyżej, w niebiosach, jest cenniejsze, niż to, co poniżej. Oczywiście odbiło się to w języku, przykładowo, mówimy niekiedy o czyimś „zezwierzęceniu” lub o bliźnim, który „zszedł na psy”.

W ostatnim czasie trudno nie dostrzec jednak pewnej znaczącej mutacji kulturowej. Wydaje się bowiem, że z powodu załamania dawnych kategorii metafizycznych i pod wpływem dalekowschodniej mądrości, odwróciliśmy kierunek naszego ideału: człowiek jest lepszy, im bliżej mu do zwierzęcia.

Prawie w zupełności wyparto dwa obrazy: człowieka-grzesznika oraz dzikiej i niebezpiecznej natury, pożerającej samą siebie. Okazuje się, że ludzkie ciało nie jest zepsute, a dusza nie jest bezustannie kuszona przez czarta; ponadto, spacerując w lesie, dostrzegamy, że nic nam się złego nie dzieje, żadne zabójcze drzewa tak naprawdę nie spadają nam na głowę. Być może, że kiedyś człowiek projektował na świat natury swoje najdziksze popędy (niektórzy nadal to robią).

W podręcznikach medytacji siedzący kot stał się niedoścignionym wzorem. Joga jest tym samym, co robią psy, rozciągając się po przebudzeniu. Wąż w piasku, smażący się w Słońcu, jest świetnym przykładem tego, kto jest dobrze osadzony w świecie i czuje się w nim komfortowo. Długo by zresztą wymieniać wszystkie te istoty, które, zgodnie z zaleceniami mistrzów zen, jedzą, kiedy są głodne, i śpią, kiedy są śpiące!

Być może, że człowiek przyszłości będzie zwierzęciem.

Data publikacji: 25.02.2018