Hawaje
i
"Hawajski chłopak i dziewczyna", Arman Manookian, 1928 r., WikiArt
Rozmaitości

Hawaje

Wszystko Będzie Dobrze
Czyta się 4 minuty

Hawaje a sprawa polska

Symetria pizz

Jedną z najpopularniejszych pizz w Polsce jest tzw. pizza hawajska (z szynką i ananasem). Mało kto u nas wie, że z kolei na Hawajach niezwykle lubiana jest pizza polska (z wyborem kojarzących się Hawajczykom z Polską wędlin: baleronem, metką, kindziukiem i polędwicą sopocką).

Koszule w pizze

Ekscentryczny biznesmen z Wrocławia Adam Miszecki postanowił podbić rynek hawajski, łącząc w jednym produkcie dwie najsłynniejsze rzeczy z Hawajów: pizzę hawajską i hawajską koszulę. Zaprojektowane przez Miszeckiego „koszule w pizze” nie odniosły jednak spodziewanego sukcesu.

Symetria koszul

Jednym z popularnych typów koszuli są w Polsce „koszule hawajskie” (w palmy na jaskrawo kolorowym tle). Mało kto u nas wie, że Hawajczycy chętnie noszą z kolei „koszule polskie” (w białe orły, żurawie i bociany na tle wiosennych ugorów).

Zabawne nieporozumienie

Popularny hawajski okrzyk powitalny aloha! doprowadził kiedyś do nieporozumienia między Hawajczykami a odwiedzającym tropikalną wyspę… polskim dzikiem. Gościnni gospodarze powitali dzika wspomnianym okrzykiem, który on zrozumiał jako pytanie „A locha?” i wrócił obrażony do Polski.

Informacja

Z ostatniej chwili! To pierwsza z Twoich pięciu treści dostępnych bezpłatnie w tym miesiącu. Słuchaj i czytaj bez ograniczeń – zapraszamy do prenumeraty cyfrowej!

Subskrybuj

Poetycka pizza

Nazwy „pizza hawajska” pierwsza użyła polska poetka (laureatka nagrody PEN Clubu w 1997 r.) i restauratorka Agata Brucka. Brucka wyobrażała sobie Hawaje jako miejsce łączące „krwistość i słodycz” – stąd wybór szynki i ananasa jako dodatków. Przez kilka lat serwowała pizzę hawajską w swojej „literackiej pizzerii” na Mokotowie, do każdego placka dołączając egzemplarz swojego poematu Hawaje tajemne. Pisarka przeżyła wielkie rozczarowanie, gdy inne polskie pizzerie, przejąwszy jej przepis na hawajską, zrezygnowały z dołączania do niej poematu.


Przysłowia o upale

Potrzebny jak ogień w upał (o kimś niepotrzebnym).

Gdy słońce mocno pali, człek na łóżko się wali.

W mrozy mu za zimno, w upał za gorąco (o osobie kapryśnej).

Największy upał nie rozgrzeje zimnego serca.

Gdy dokuczą letnie skwary, cięższe robią się ciężary.

Przyszedł jak upał w lecie (o spodziewanym gościu).

Wziął parasol na deszcz, od słońca się osłonił (o użyciu czegoś w zaskakujący sposób).

Lepsze gorące serce niż gorąca głowa.


Zatopione wyspy Hawajów 

Hawaje to archipelag 137 wysp na Pacyfiku. Ekipa doktora Veste’a Sizzou natrafiła jednak na ślady kilku innych wysp pochłoniętych przez ocean tysiące lat temu!

Moloa‘i – Wyspa Bezkręgowców. Opanowana przez płaskowce, brzuchorzęski, nicienie i strzykwy nie wytworzyła żadnych mocniejszych struktur i punktów oparcia, w wyniku czego powoli opadła na dno.

Ko-Hokurro-La‘i – Wyspa Dwóch Wulkanów. Hawaje to wyspy wulkaniczne, jednak ta wyspa miała nieszczęście stać się polem walki aż dwóch wulkanów. Każdy z nich chciał udowodnić drugiemu, że jest potężniejszy; oba wypluły z siebie tyle lawy, że wyspa nie wytrzymała i utonęła.

D-47-X – Wyspa Robotów. Ewidentnie była ona miejscem lądowania statku pozaziemskiego. Roboty z odległej galaktyki zaczęły już na niej tworzyć zaczątki swojej cywilizacji, wyspa jednak zatonęła pod ciężarem milionów ton kosmicznego żelastwa.

Soso – Wyspa Sosu Tysiąca Wysp. Ta rajska wyspa pokryta była w całości grubą warstwą słynnego sosu tysiąca wysp. Prehistoryczne stworzenia spływały i zlatywały się na wyspę, aby go jeść. Wyspa nie wytrzymała ciężaru żarłoków i poszła na dno.

Tragica – Wyspa Romantyczna. Zatonęła niedługo po utonięciu Moloa‘i, z czego badacze wysnuli wniosek, że była to wyspa nieszczęś­liwie zakochana w Wyspie Bezkręgowców. Kiedy ta poszła na dno, Tragica nie mogła znieść swojego bezsensownego już wystawania ponad powierzchnię Pacyfiku i poszła w ślady ukochanej.

Wszystko Będzie Dobrze


Hawajski sposób na dobre samopoczucie

Podróż na Hawaje zajmuje mnós­two czasu i zostawia potężny ślad węglowy. Jeśli jednak ktoś chciałby wprowadzić nieco hawajskiego ducha w swoje życie bez ruszania się z naszej półkuli planety, to polecamy kontemplację krótkiego słowniczka. Poniżej pięć raczej nieprzetłumaczalnych terminów sięgających samego serca hawajskiego stylu życia.

Aloha – wbrew pozorom to dużo więcej niż powitanie. Dosłownie znaczy – jak podaje Tim Lomas, autor Positive Lexicography Project – „oddech teraźniejszości, oddech obecności”. To pozdrowienie z miłością i życzliwością przypominające, że dobrze jest być tu i teraz (nawet jeśli jest to północna Warmia albo Beskid Żywiecki, a nie plaża na wyspie Maui). Więcej o aloha przeczytacie w felietonie na stronie 67.

Aina – czyli ziemia. Dla Hawajczyków nie matka, ale ukochana babcia, która ich wychowała. Tradycja i mitologia tego żeglarskiego ludu bardzo mocno podkreślają, że jesteśmy częścią wielkiej rodziny, do której należy cała przyroda, ożywiona i nieożywiona: od koralowców po gwiazdy. Wszystkim członkom tej rodziny (po hawajsku ohana) jesteśmy winni szacunek, a od harmonijnych relacji z kuzynami zależy nasze zdrowie i szczęście. Potraktujcie z czułością nie tylko gruszę, pod którą może leżycie, lecz także pająka, który leci na nitce babiego lata. Komary można potraktować jak wuja, który nie przestaje mówić o polityce.

Kokua – pomoc, towarzyszenie, wsparcie i ulga (tak przynajmniej próbuje to definiować Tim Lomas). To akt towarzyski, wzajemny, wymagający życzliwej relacji. Czasem jednak najlepiej pomożemy, nie narzucając się z pomocą.

Mana – siła i życiowa energia. Zdaniem Hawajczyków każda czynność jest okazją do utraty mana albo do jej pomnożenia. Charlotte Berney w Fundamentals of Hawaiian Mysticism pisze, że sposobem na to drugie jest cieszenie się dobrymi relacjami z innymi ludźmi, służenie w jakiś sposób ogółowi i wykonywanie sensownej pracy.

Pau hana – czyli „praca skończona”. Chodzi o ten cenny czas po pracy, który można przeznaczyć na relaks i życie towarzyskie. A także o to, że niekiedy warto skończyć pracę przed czasem (nie tylko ostatniego dnia przed urlopem i w piątek).

Katarzyna Sroczyńska

Czytaj również:

Aloha!
i
ilustracja: Natka Bimer
Pogoda ducha

Aloha!

Leslie Turnbull

Starodawna hawajska filozofia, która zmieni twoje życie i uczyni świat lepszym miejscem.

Świat wydaje się ostatnio przygnębiający, prawda? Bliski Wschód się wali, na Zachodzie szaleje ksenofobia. Chciwość, terroryzm, zmiany klimatu, przerażające wirusy, wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych w 2016 roku – wszystko to sprawia, że człowiek chciałby się schować pod kołdrą i nie wychodzić z łóżka. No cóż, mogę tylko powiedzieć: aloha.

Czytaj dalej