Strona główna

Przekrój na dziś
Czytaj

film
Gdy nieba nie można odróżnić od ziemi – rozmowa z Hlynurem Pálmasonem
Do czytania / kultura
„Kinu zawsze oddaję część swojego życia, w moich filmach wciąż przesuwam granice prywatności. Ale nigdy nie chciałem kreślić na ekranie autobiografii” – z reżyserem „Białego, białego dnia” Hlynurem Pálmasonem, którego film od dziś dostępny jest na nowej platformie VOD, rozmawiał
Czytaj

Niefart dinozaurów
Kwartalnik / nauka
Badania naukowe sugerują, że dinozaury wyginęły, bo zabrakło im odrobiny szczęścia. Pisze
Zobacz

Zdjęcia z kwartalnika
Widmo Brockenu
Media / Foto
Jakub Rybicki, Widmo Brockenu, masyw Skuty w Alpach Kamnickich, Słowenia, 2019 r.
Zobacz

Artykuł z Kwartalnika
Skąpani w drzewach ♫
Media / Audio
Natura ma właściwości oczyszczające. I choć naukowcom nie udaje się ustalić, na czym dokładnie polega jej działanie, ludzie od wieków kąpią się… w krajobrazach. Opowiada Paulina Wilk, czyta Filip Kosior.
Czytaj
Uratować Bieszczady

uwaga na klimat
Uratować Bieszczady
Polowanie na driady. Tego nie widać z połonin
Do czytania / społeczeństwo
W lesie, mimo słonecznego dnia, panuje borealny półmrok. Choć na świecie upał, tu musisz w coś się odziać, bo jest chłodno i wilgotno. Śmiało można lec na ziemi – w zaspach bukowych liści nie ma kleszczy czy żmij. To taki las-archetyp, który zachował się w wyobraźni twórców wielkich opowieści. Szukasz go, zapewniam cię, że szukasz.
Czytaj

Nietutejsze
Do czytania / społeczeństwo
Miasta są bezpieczniejszym środowiskiem dla pszczół z tego powodu, że nie prowadzi się oprysków. Pszczoły miejskie potrafiły pozyskać prawie dwukrotnie więcej pożywienia od tych wiejskich, a co za tym idzie wyprodukować więcej miodu.
Czytaj

uwaga na klimat
Powódź błyskawiczna
Do czytania / nauka
Hipoteza badawcza brzmi: wycinanie lasu ma istotny wpływ na powstawanie powodzi błyskawicznych na Pogórzu. Miejsce badań: gmina i nadleśnictwo Bircza. Czas: początek lipca 2020, dwa dni po powodzi. Donosi
Czytaj

reportaż transgraniczny
Królowa podwórka
Do czytania / społeczeństwo
To nie przypadek, że ikonami walki o prawa środowiska stały się młode kobiety pokroju Grety Thunberg czy Alexandrii Ocasio-Cortez. I to nie przypadek, że obrywa im się podwójnie – za kwestionowanie status quo i za płeć – o polskiej czarownicy Cecylii Malik i ekofeminizmie w ostatniej części transgranicznego reportażu o czarownicach pisze
Czytaj
Przychodzimy z przyszłości

reportaż transgraniczny
Przychodzimy z przyszłości
Kim są romskie cyber-czarownice?
Do czytania / społeczeństwo
Po 1989 roku magia stała się w Rumunii lukratywną branżą, jednak była źródłem przywileju już w czasach komunizmu. Podobno nawet Elena Ceauşescu - budząca powszechny strach żona komunistycznego dyktatora Rumunii - konsultowała się z wróżbitami. W trzecim odcinku transgranicznego reportażu o czarownicach w Rumunii pisze
Czytaj

reportaż transgraniczny
Nie ma czarownic, są tylko kobiety
Do czytania / społeczeństwo
Na początku XVII w. 7000 osób było przesłuchiwanych i torturowanych w lochach Logroño. To największy w historii udokumentowany proces o czary. 400 lat później kobiety chcą odbudować pamięć o tamtych wydarzeniach. Pisze
Czytaj

reportaż transgraniczny
Ja się tylko modlę
Do czytania / społeczeństwo
Ogłaszamy 13. dzień miesiąca Dniem Czarownicy. Z tej okazji publikujemy pierwszą część reportażu transgranicznego, którego autorka tropiła ślady dawnych i współczesnych czarownic.
Czytaj

Dendrologia po gruzińsku
Do czytania / społeczeństwo
Na horyzoncie widać drzewo: ma zielone liście, ponad 40 m wysokości, prawie 100 lat i waży 650 ton. Jest oddalone od brzegu jakieś 500 m i od kilku dni dryfuje na barce po Morzu Czarnym. O szalonym przedsięwzięciu Bidziny Iwaniszwiliego pisze
Czytaj

archiwum
Korespondencja własna „Przekroju" z Nowego Jorku – Maria Zientarowa o Elvisie
Do czytania / kultura
Nikt w Europie nie powiedział ci o zjawisku, któremu na imię Elvis, na nazwisko Presley, który ma warszawską fryzurę bikiniarską w „kaczy kuper", puszyste bokobrody, lat dwadzieścia jeden, kilka olbrzymich Cadillaców, gitarę i jest wielkim kapłanem nowego stylu muzycznego, znanego jako „Rock and Roll" – w Dniu Elvisa Presleya przypominamy fragment reportażu z 1956 roku, w którym Maria Zientarowa opisywała swoje wrażenia po koncercie.
Czytaj

Tygrys nie patrzy w oczy
Kwartalnik / społeczeństwo
Do miejsca, w którym ziemia jest przesiąknięta morską solą, a codzienność – lękiem i nadzieją, zaprasza
Czytaj

archiwum
Opiekunka grobów
Do czytania / społeczeństwo
„Ty nie wiesz, ale baba cmentarna, to musi być mądra, o! Dawniej, jak ktoś umarł, to ledwo kto oczy zamknął, to taka przy nim już była. Wiedziała, co i jak przy nieboszczyku zrobić. I zwyczajna była ze śmiercią i nie bała się trupa dotknąć. Wiedziała, jak świece zestawić i jak to wszystko urządzić, żeby się nieboszczyk nie wrócił więcej. Co to dziś ludzie wiedzą? — Nic!”. Reportaż Ewy Kossak, opatrzony zdjęciami Wojciecha Plewińskiego, został opublikowany w 1957 roku.
Czytaj

Kaszubskie ars moriendi
Do czytania / społeczeństwo
Czyli o tym, kiedy dobrze jest umrzeć i dlaczego najbardziej należy bać się nie umarłych, lecz dusz potępionych i czyścowych. O kaszubskich zwyczajach związanych ze śmiercią pisze
Czytaj
Strefa zero

uwaga na klimat
Strefa zero
Kryzys zdrowotny w Delhi
Do czytania / społeczeństwo
PM2,5. Dwie litery, a za nimi liczba. Zwięzła etykieta, pod którą kryje się śmiertelne zagrożenie. Pył zawieszony o średnicy nie większej niż 2,5 mikrona. Cząstki o połowę mniejsze od większości bakterii, mniejsze nawet niż niektóre wirusy. Jedna trzydziesta szerokości włosa. Ich chmura może przyćmić słońce, przesłonić budynki oraz góry – publikujemy fragment książki „Uduszeni”, której autorką jest
Czytaj

uwaga na klimat
Kopciuchy (jeszcze) legalne
Do czytania / społeczeństwo
Straż miejska w Katowicach przygotowuje się już na wejście w życie kolejnych przepisów uchwały antysmogowej. Kontrole przeprowadza według specjalnie przygotowanego protokołu – publikujemy fragment książki „SMOG. Diesle, kopciuchy, kominy, czyli dlaczego w Polsce nie da się oddychać?”
Czytaj

Eukaliptus pali Portugalię
Do czytania / społeczeństwo
Choć głosy sprzeciwu mieszkańców miasteczek brzmią zgodnie, nie wydostają się poza bary. Mieszkańcy Figueiró dos Vinhos siedzą przed telewizorem, oglądają relacje z kolejnych pożarów. Tym razem płonie południe kraju. A eukaliptusy rosną dalej. O Portugalii trawionej pożarami pisze
Czytaj

Dziewięciousta
Kwartalnik / społeczeństwo
Oto opowieść o rzece, która utraciła swoje zakończenie i której ludzie skradli moc. W podróż po Mekongu zaprasza
Czytaj

uwaga na klimat
Spacerkiem po ekowioskach
Do czytania / społeczeństwo
W 1995 roku w Findhorn, w samym sercu Szkocji, powstaje Globalna Sieć Ekowiosek. Dwadzieścia pięć lat później do sieci należy około 10 tys. społeczności. Każda na swój sposób realizuje naczelny cel przyświecający wszystkim ekowioskom: regeneracja środowiska naturalnego i społecznego. Pisze
Czytaj

Pochwała nagości
Do czytania / społeczeństwo
Leżą na ręcznikach, kocach, materacach; bez parawanów, ale pod parasolkami. Starzy, w średnim wieku, młodzi i dzieci. Skubią słonecznik, kroją arbuza, piją piwo. Nie przyglądają się sobie. Plażują za skałą, za krzakiem albo za dopływem rzeki. Nudyści. Aby do nich dotrzeć, muszę spełnić jeden warunek: ściągnąć tekstylia. Pisze
Czytaj

Antykwariat na końcu świata
Do czytania / kultura
O takich miejscach i o takich ludziach pisze się z ciężkim sercem, bo każda wzmianka, artykuł czy wpis powodują, że wie o nich coraz więcej osób. Teraz, kiedy są choć trochę ukryte, czarują tajemniczą niedostępnością i nieskrywanym urokiem. O księgarzach z niewielkiego Wigtown, szkockiego „miasta książek”, pisze
Czytaj

uwaga na klimat
Zobaczysz, gdy spadnie deszcz
Kwartalnik / społeczeństwo
Nil wymyka się jak rebus. Nie dość, że ma kilka początków, to na dodatek skrywa się w skalistych wąwozach. Szukam go w wyschniętych korytach i ciurkających strumykach. W Afryce woda pozostaje sezonowym objawieniem, czystym cudem. O podróży do źródeł Nilu pisze
Czytaj

Dyskretny urok chilijskiej tęczy
Do czytania / społeczeństwo
Przed 30 laty Chilijczycy dokonali niemożliwego: w sposób pokojowy wyzwolili się z jednej z najbardziej krwawych dyktatur latynoskich. Tylko do dziś tkwią w okowach ekonomicznych zasad narzuconych w czasach Pinocheta: wszystko prywatne i głównie dla bogatych. Pisze
Czytaj

Cienka, żółta strużka
Do czytania / społeczeństwo
„Rankiem w ostatni piątek mojego życia powiedziałam mężowi, że wezmę syna ze sobą w podróż, której celu nie znam” – pisze w poruszającym reportażu literackim o uciecze z Syrii i cenie, jaką musiała za nią zapłacić, syryjska poetka
Czytaj

BMW z lastryka
Do czytania / społeczeństwo
Dom był przez cały czas otwarty. Codziennie przychodzili sąsiedzi, znajomi, rodzina. Czuwali przy zmarłej. Według zwyczaju pomagali domownikom: przynosili jedzenie, bo w domu, w którym leżą zwłoki, nie należy gotować. Eteri umarła zimą 2016 r. Jej siostra zadbała, by pogrzeb wyglądał tak jak trzeba – po megrelsku. Dokładnie tak, jak Eteri nie chciała. O zwyczajach żałobnych w Gruzji pisze
Czytaj

Na nowozelandzkim szlaku
Do czytania / społeczeństwo
Nasza przygoda rozpoczęła się w roku 2017 od przygotowań i dołączenia do grupy wędrowców w mediach społecznościowych. Zaczęliśmy poważnie oszczędzać i pracować, przede wszystkim chodzić, wspinać się na góry w Anglii, Walii i Szkocji. Dla dwóch otyłych chłopaków po trzydziestce był to wysiłek niesamowity, ale szansie na przygodę nie mogliśmy się oprzeć – pisze w reportażu z wyprawy nowozelandzkim szlakiem Te Araroa i z „drogi nowego przebudzenia”
Czytaj

Ktokolwiek pamięta, ktokolwiek wie
Do czytania / kultura
Reportaż o pamięci autorek filmu „Fuga”. W rolach głównych Gabriela Muskała i Agnieszka Smoczyńska.
Czytaj

Utopia po andaluzyjsku
Kwartalnik / społeczeństwo
Hiszpańska Marinaleda to miasteczko utopia. Nie ma w nim biedy, bezrobocia ani problemu mieszkaniowego. Nasi reporterzy pojechali tam, by porozmawiać z burmistrzem i mieszkańcami.
Czytaj

Zatruty raj
Do czytania / społeczeństwo
Wyobraźcie sobie ogromny teren pełen rzadkich roślin i dzikich zwierząt. Spokojny i pilnie strzeżony rezerwat o powierzchni zbliżonej do księstwa Luksemburga. Krainę czystych rzek porośniętą młodymi drzewami i krzewami. Brzmi zachęcająco? Na wyprawę do… Czarnobyla zaprasza
Czytaj

Monsunowe imperium
Kwartalnik / społeczeństwo
Pierwsza, jeszcze przed monsunowymi ulewami, zjawia się pleśń – siostra przenikającej wszystko wilgoci. Zapowiedź miesięcy, w czasie których bogowie zaleją ludzi deszczem. W Indiach nastanie sezon obfitości, soczystych mango i wielkiej trwogi. O wszystkim zdecyduje woda. Reportaż, którego autorką jest
Czytaj

uwaga na klimat
Plastik w brzuchu śledzia
Kwartalnik / nauka
Nasz specjalny wysłannik zbadał temat plastiku w Bałtyku. Wychodzi na to, że nie jest aż tak źle – ale nie jest też dobrze. Jednym słowem, musimy strzec Bałtyku przed nami samymi.
Czytaj

Goście z zaświatów
Do czytania / społeczeństwo
W Gruzji zwyczaje pogańskie funkcjonują równolegle z praktyką religijną oraz nowoczesną medycyną. Leczą i chronią od złego, tłumaczą świat – opowieści o nich wysłuchała i spisała
Czytaj

Chaos to ja
Do czytania / społeczeństwo
Paulina: Lubię kiedy podłogi są tak czyste, że można z nich jeść. Czasem, żeby nie musieć czegoś czyścić wolałabym wyrzucić, na przykład garnek. Mąż mówi, że potrzebuję psychologa. Karolina: Stare rzeczy są dla mnie jak starzy ludzie. Wyrzucanie kojarzy mi się z osieroceniem. Skoro jakaś rzecz służyła mi latami, to czy mam prawo ją wywalić? Więc ciągnę za sobą przez życie cały majdan. Życie obu dziewczyn obserwuje
Czytaj
Cała Polska gada

Cała Polska gada
O zapomnianej sztuce bycia pasażerem
Do czytania / społeczeństwo
Dobry pasażer wie, kiedy milczeć, a kiedy zabawiać konwersacją, kiedy postawić granice, a kiedy machnąć ręką na kolejny rasistowski żart, jak jednocześnie być w świecie kierowcy i w nim nie być, zachowując odrębność i zdrowy rozsądek. Pasażer profesjonalista potrafi rozładować napięcie właściciela pojazdu, a ponieważ powierza w jego ręce własne życie, nie jest to rzecz błaha. Nie bez dumy przyznaję, że zdobyłem czarny pas w byciu pasażerem. Pisze
Czytaj

Śluzowiec Maworek i Odludki
Kwartalnik / nauka
Dawno, dawno temu, ale i teraz. Za siedmioma pojemnikami na śmieci, które mijasz w drodze do pracy. Za górami powalonych przez burzę gałęzi w parkach. Przede wszystkim w lasach. Są wśród nas śluzowce. Najbardziej tajemnicze organizmy na planecie opisuje
Czytaj

Zbiory Kory
Kwartalnik / społeczeństwo
Życie przedmiotów jest dłuższe niż nasze i tak naprawdę to one po nas pozostaną. Istnieją też ludzie, którzy przedmiotom pomagają pozostać – tak jak Kora Tea Kowalska, z którą trójmiejskie pojemniki na śmieci przeszukała
Czytaj

uwaga na klimat
Afryka grzęźnie w piasku
Kwartalnik / społeczeństwo
Zimbabwe – kraj, którego gospodarka w ogromnym stopniu opiera się na rolnictwie – został ciężko dotknięty przez zmiany klimatu. Susze i powodzie zdarzają się coraz częściej, natomiast opady deszczu stały się nieprzewidywalne.
Czytaj

Olga od kóz
Do czytania / społeczeństwo
Jej kozy noszą już imiona gwiazd filmowych, śpiewaków operowych, muzyków. Każde koźlę otrzymuje swoje imię. Potrzeba dużo imion, bo kóz jest w tej chwili około czterdziestu. A gdy jedne znajdują nowe domy, to ciągle rodzą się kolejne. Nie wiem, czy spędzę tu całe życie. Mam silną słowiańską tożsamość, wschodnie ciągoty: Rosja, Ukraina, Rumunia. Tak jak mój sąsiad, Andrzej Stasiuk, który mieszka za górą. O Oldze, która hoduje kozy, pisze
Czytaj

uwaga na klimat
Wiara, nauka, zaufanie i jak to działa
Do czytania / kultura
Kilka „zielonych filmów” w ramach tegorocznego MFF WATCH DOCS obejrzała dla „Przekroju”
Czytaj
Człowiek zachwycony

uwaga na klimat
Człowiek zachwycony
Polska Książka Michała
Kwartalnik / nauka
Ochrona przyrody ma wiele wspólnego z aksjologią, metafizyką, a nawet teologią. O tym, dlaczego niszczenie łąk i lasów to wykroczenie przeciw piątemu przykazaniu, pisze
Czytaj

uwaga na klimat
Via Carpatia!
Kwartalnik / nauka
Fundacja dla Biebrzy dba o dzikość i wyjątkowy charakter Doliny Biebrzy.
Czytaj

uwaga na klimat
Siła opowieści
Kwartalnik / społeczeństwo
O sztuce upraszczania, śmierci w wodospadzie oraz islandzko-tybetańskiej krowie rozmawiają pisarz Andri Snær Magnason i
Zobacz

Artykuł z Kwartalnika
Wyspa jak spa ♫
Media / Audio
Ze swojej miłości do Islandii zwierza się Iza Smelczyńska.
Zobacz

Artykuł z Kwartalnika
Skrzypieć, marznąć, kompresować ♫
Media / Audio
Zima to nie tylko charakterystyczny biały krajobraz. To także dźwięki. O tym, że warto wyjść o tej porze roku na spacer i wsłuchać się w świat, przekonuje Iza Smelczyńska.
Zobacz

Artykuł z Kwartalnika
Zawsze w poprzek ♫
Media / Audio
Był artystą, który zawsze nosił przy sobie pistolet. Sylwetkę Xawerego Dunikowskiego czytelnikom „Przekroju” przybliża Zbigniew Libera.
Zobacz

Artykuł z Kwartalnika
Pukke ♫
Media / Audio
Z tym szwedzkim skrzatem lepiej nie zadzierać, ostrzega Grzegorz Uzdański.
Czytaj

Głos stoika
Próżno żałować
Do czytania / społeczeństwo
Często żałujemy, że tego lub owego nie wiedzieliśmy wcześniej i w ogóle, że gdybyśmy byli kiedyś mądrzejsi, to uniknęlibyśmy masy błędów. Ale nie należy żałować. Dlaczego? Wyjaśnia dr
Czytaj

Głos stoika
Trudna sztuka wyjścia z domu
Do czytania / społeczeństwo
Wyjście z domu bywa trudniejsze niż wspinaczka na Aconcaguę. Ale warto się starać… choć nie zawsze. O dylematach dołków i zniechęceń pisze
Czytaj
Adoptować siebie
Do czytania / społeczeństwo
Dlaczego, aby mądrze kochać, należy najpierw zacząć od samego siebie? Odpowiedzi szuka psycholożka Magdalena Róża Skoczewska.
Czytaj

big think
Psychodeliki na receptę?
Do czytania / nauka
Od 2023 r. w amerykańskim stanie Oregon terapia psychodeliczna będzie legalna. To w znacznej mierze zasługa nowych badań nad substancjami psychoaktywnymi i dostrzeżenia ich medycznych zastosowań – pisze
Kwartalnik
Kwartalnik
Przekrój. Otwórz. Czytaj.
3572/2021

Zima na horyzoncie!
Zima na horyzoncie! W tym numerze piszemy o sercu i miłości, o śmierci – esencji życia, o buncie, który pcha świat i kosmos naprzód, ale też o akceptacji. Bo najważniejszy jest umiar.

Prenumerata
Każdy numer ciekawszy od poprzedniego
Zamów już teraz!

Prenumerata
Każdy numer ciekawszy od poprzedniego
Zamów już teraz!